डॉ. जयंत विष्णू नारळीकर..

 डॉ. जयंत विष्णू नारळीकर (जन्म: १९ जुलै १९३८) हे एक अग्रगण्य भारतीय खगोलशास्त्रज्ञ, खगोलभौतिकीशास्त्रज्ञ आणि लोकप्रिय विज्ञान लेखक आहेत. त्यांनी खगोलशास्त्र आणि विश्वरचनाशास्त्र या क्षेत्रांत महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.

जीवन आणि शिक्षण:

 * डॉ. नारळीकर यांचा जन्म कोल्हापूर येथे झाला. त्यांचे वडील विष्णू वासुदेव नारळीकर हे प्रसिद्ध गणितज्ञ होते.

 * त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातून गणितात बी.ए., एम.ए. आणि पीएच.डी. पदव्या मिळवल्या.

 * केंब्रिजमध्ये असताना त्यांनी प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ सर फ्रेड हॉईल यांच्या मार्गदर्शनाखाली संशोधन केले.

संशोधन आणि सिद्धांत:

 * सर फ्रेड हॉईल यांच्यासोबत त्यांनी 'स्थिर स्थिती सिद्धांत' (Steady State Theory) विकसित केला, जो 'हॉयल-नारळीकर सिद्धांत' म्हणून ओळखला जातो. हा सिद्धांत विश्वाच्या उत्पत्ती आणि विकासासंबंधी बिग बँग सिद्धांताला एक पर्यायी विचार होता.

 * त्यांनी गुरुत्वाकर्षण आणि विश्वरचनाशास्त्र यावर सखोल संशोधन केले आहे आणि अनेक शोधनिबंध प्रकाशित केले आहेत.

 * ते पुणे येथील 'आयुका' (Inter-University Centre for Astronomy and Astrophysics - IUCAA) या खगोलशास्त्र आणि खगोलभौतिकी संशोधन संस्थेचे संस्थापक संचालक आहेत.

विज्ञान लेखन:

 * डॉ. नारळीकर हे विज्ञान लोकप्रिय करण्यासाठी प्रसिद्ध आहेत. त्यांनी मराठी आणि इंग्रजीमध्ये अनेक विज्ञान कथा, कादंबऱ्या आणि विज्ञानविषयक पुस्तके लिहिली आहेत.

 * त्यांच्या लेखनातून त्यांनी जटिल वैज्ञानिक संकल्पना सोप्या आणि आकर्षक भाषेत वाचकांपर्यंत पोहोचवल्या आहेत.

 * त्यांची काही प्रसिद्ध पुस्तके: 'यक्षांची देणगी', 'वामन परत येतो', 'प्रवासी', 'अंतराळातील भटके', 'गणितातील गमती जमती', 'आकाशाशी जडले नाते' इत्यादी. त्यांच्या विज्ञान कथांमध्ये वैज्ञानिक तर्क आणि मानवी भावना यांचा सुंदर मिलाफ आढळतो.

पुरस्कार आणि सन्मान:

 * विज्ञान आणि शिक्षण क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानाबद्दल त्यांना भारत सरकारकडून पद्मभूषण (१९६५) आणि पद्मविभूषण (२००४) या सर्वोच्च नागरी पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे.

 * त्यांना साहित्य अकादमी पुरस्कार (२००१) त्यांच्या 'सायन्स फिक्शन' (विज्ञान कथा) लेखनासाठी मिळाला आहे.

 * त्यांना महाराष्ट्र भूषण पुरस्कार (२०००) देखील प्रदान करण्यात आला आहे.

 * याव्यतिरिक्त, त्यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनी गौरविण्यात आले आहे.

डॉ. जयंत नारळीकर यांनी त्यांचे जीवन विज्ञान संशोधन, शिक्षण आणि विज्ञान प्रसारासाठी समर्पित केले आहे. त्यांचे कार्य केवळ वैज्ञानिक समुदायासाठीच नव्हे, तर सामान्य लोकांसाठीही प्रेरणादायी आहे.

29 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २९ फेब्रुवारी दिनविशेष (लीप वर्ष)

जन्म:

 * १७९२: जियोआचिनो रॉसिनी - इटालियन संगीतकार (ओपेरांसाठी प्रसिद्ध).

 * १८९६: मोरारजी देसाई - भारताचे चौथे पंतप्रधान.

 * १९०४: रुक्मिणी देवी अरुंडेल - भारतीय नृत्यांगना आणि भरतनाट्यमच्या पुनरुज्जीविका.

 * १९२८: साई वंशु - भारतीय चित्रकार आणि लेखक.

 * १९४०: बार्थोलोम्यू ओग्बेचे - नायजेरियन फुटबॉलपटू.

मृत्यू:

 * १८६८: लुडविग उह्लँड - जर्मन कवी आणि भाषाशास्त्रज्ञ.

 * १९४४: पेहरांशाह - भारतीय कवी आणि लेखक.

 * २०१२: डेव्ही जोन्स - ब्रिटिश गायक आणि अभिनेता ('द मंकीज' बँडसाठी प्रसिद्ध).

महत्त्वाच्या घटना:

 * १७०४: फ्रान्स आणि इंग्लंड यांच्यात स्पॅनिश उत्तराधिकार युद्धादरम्यान 'टॉरे डी गार्डिया'ची लढाई झाली.

 * १७९६: एडवर्ड जेनर यांनी देवीच्या लसीकरणावर आपले महत्त्वपूर्ण कार्य रॉयल सोसायटीसमोर सादर केले.

 * १८९२: सेंट पीटर्सबर्ग, रशिया येथे जगातील पहिली डिझेल इंजिन कंपनी सुरू झाली.

 * १९४०: 'गोल्डन ग्लोब पुरस्कार' सोहळ्याची पहिली आवृत्ती लॉस एंजेलिसमध्ये आयोजित करण्यात आली.

 * १९६०: आफ्रिकेतील घाना देश प्रजासत्ताक बनला.

 * १९६८: पहिले हिवाळी पॅरालिम्पिक खेळ स्वीडनमध्ये सुरू झाले.

 * १९८८: दक्षिण आफ्रिकेचे वर्णभेद धोरणाचे कट्टर समर्थक अध्यक्ष पी. डब्ल्यू. बोथा यांना पक्षाच्या नेतृत्वातून पायउतार व्हावे लागले.

 * १९९६: बोस्निया आणि हर्जेगोव्हिनामध्ये सुमारे चार वर्षांपासून सुरू असलेले युद्ध अधिकृतपणे संपले.

 * २००४: हैतीचे अध्यक्ष जीन-बर्ट्रंड अरिस्टाइड यांनी जनतेच्या दबावामुळे आणि वाढत्या हिंसाचारामुळे पद सोडले.

 * २००८: अमेरिकेच्या अन्न आणि औषध प्रशासनाने (FDA) मानवी वापरासाठी पहिल्या डीएनए-आधारित लसीला (वेस्ट नाईल व्हायरस प्रतिबंधक) मंजुरी दिली.

 * २०१२: चीनमध्ये 'वन चाइल्ड पॉलिसी' मध्ये शिथिलता आणली गेली आणि काही विशिष्ट जोडप्यांना दोन मुले होण्याची परवानगी मिळाली.

28 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २८ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १८८३: पं. ओंकारनाथ ठाकूर - हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतकार आणि गायक. (यांची नोंद २२ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २८ फेब्रुवारीलाही दिली जाते.)

 * १८९६: लिओनार्ड शेल्बी - अमेरिकन चित्रपट दिग्दर्शक आणि निर्माता.

 * १९०१: लिनस पॉलिंग - रसायनशास्त्र आणि शांततेसाठी दोन वेळा नोबेल पारितोषिक मिळवणारे अमेरिकन वैज्ञानिक.

 * १९०९: बाबासाहेब पुरंदरे - महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध इतिहासकार आणि लेखक.

 * १९१५: झेफिरिनो नान्काराटे - स्पॅनिश धर्मगुरू आणि ओपस डेई संस्थेचे सदस्य.

 * १९२९: फ्रँक गेहरी - जगप्रसिद्ध कॅनेडियन-अमेरिकन वास्तुविशारद.

 * १९४८: बर्नाडेट पीटर्स - अमेरिकन अभिनेत्री आणि गायिका.

मृत्यू:

 * १६४८: क्रिस्तियन चौथा - डेन्मार्क आणि नॉर्वेचा राजा.

 * १९३६: चार्ल्स निकोल - वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक विजेते फ्रेंच सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ (टायफसवरील संशोधनासाठी).

 * १९८६: ओलोफ पाल्मे - स्वीडनचे पंतप्रधान (हत्या).

 * २००६: ओवेन चेम्बरलेन - भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक विजेते अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ.

 * २०११: ॲनी गिरार्डोट - फ्रेंच अभिनेत्री.

 * २०१३: डोनाल्ड ग्लॅसर - भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक विजेते अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ (बबल चेंबरचा शोध).

महत्त्वाच्या घटना:

 * १८७०: जपानमध्ये पहिले राष्ट्रीय वृत्तपत्र 'टोकियो निचिनिची शिंबुन' प्रकाशित झाले.

 * १९२२: इजिप्त ब्रिटनच्या संरक्षणातून पूर्णपणे स्वतंत्र झाला.

 * १९३५: वॉलेस कॅरोथर्स यांनी नायलॉनचा शोध लावला.

 * १९४७: तैवानमध्ये २८ फेब्रुवारीची घटना (२28 Incident) - चिनी राष्ट्रवादी सैन्याने केलेल्या दडपशाहीत हजारो तैवानी नागरिकांचा मृत्यू.

 * १९४८: स्वतंत्र भारताचे पहिले अर्थसंकल्प सादर करण्यात आले.

 * १९५३: जेम्स वॉटसन आणि फ्रान्सिस क्रिक यांनी डीएनएच्या दुहेरी हेलिक्स संरचनेचा शोध लावला.

 * १९८६: स्वीडनचे पंतप्रधान ओलोफ पाल्मे यांची स्टॉकहोममध्ये हत्या.

 * १९९१: पहिले आखाती युद्ध समाप्त झाले.

 * १९९८: कोसोवोमधील अल्बेनियन लोकांविरुद्ध सर्बियाने लष्करी कारवाई सुरू केली.

 * २००२: पाकिस्तानमध्ये अध्यक्ष परवेझ मुशर्रफ यांनी स्वतःला आणखी पाच वर्षांसाठी अध्यक्ष म्हणून कायम केले.

 * २००८: स्पेनमध्ये ४० वर्षांनंतर प्रथमच सार्वत्रिक निवडणुकीत मतदारांनी मोठ्या संख्येने भाग घेतला.

 * २०१३: पोप बेनेडिक्ट सोळावे यांनी कॅथोलिक चर्चच्या पोपपदाचा राजीनामा दिला (६०० वर्षांत राजीनामा देणारे पहिले पोप).

राष्ट्रीय दिनविशेष:

 * राष्ट्रीय विज्ञान दिन (National Science Day): भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ सर सी. व्ही. रमण यांनी 'रामन इफेक्ट'चा शोध याच दिवशी १९२८ मध्ये लावला होता. या शोधाच्या स्मरणार्थ हा दिवस भारतात विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील योगदानाला समर्पित केला जातो

27 फेब्रुवारी दिनविशेष..

 २७ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १८०७: हेन्री वॅड्सवर्थ लाँगफेलो - अमेरिकन कवी.

 * १८९६: फिरोज गांधी - भारतीय स्वातंत्र्य सेनानी आणि राजकारणी.

 * १९०२: जॉन स्टाइनबेक - नोबेल पारितोषिक विजेते अमेरिकन लेखक ('द ग्रेप्स ऑफ वॅथ' आणि 'ऑफ माईस अँड मेन'चे लेखक).

 * १९०४: लाल बहादूर शास्त्री - भारताचे दुसरे पंतप्रधान.

 * १९१२: लॉरेंस ड्युरेल - ब्रिटिश कादंबरीकार, कवी, नाटककार आणि प्रवास लेखक.

 * १९२६: डेव्हिड गोल्ड - अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ.

 * १९३२: एलिझाबेथ टेलर - दोन वेळा ऑस्कर पुरस्कार विजेती ब्रिटिश-अमेरिकन अभिनेत्री.

 * १९४०: भगवत झा आझाद - बिहारचे माजी मुख्यमंत्री आणि केंद्रीय मंत्री.

 * १९४३: कार्लोस अल्बर्टो परेरा - ब्राझीलचे माजी फुटबॉल खेळाडू आणि प्रशिक्षक.

मृत्यू:

 * १६००: जॉर्डानो ब्रुनो - इटालियन तत्त्वज्ञ आणि खगोलशास्त्रज्ञ (धर्मद्रोहाच्या आरोपावरून त्यांना फाशी देण्यात आले).

 * १८९२: लुई व्ह्युइटन - फ्रेंच फॅशन डिझायनर आणि 'लुई व्ह्युइटन' या प्रसिद्ध ब्रँडचे संस्थापक.

 * १९३१: चांदमल रायसोनी - स्वातंत्र्य सेनानी व समाजसेवक.

 * १९३६: इव्हान पेट्रोव्हिच पाव्हलोव्ह - नोबेल पारितोषिक विजेते रशियन शरीरशास्त्रज्ञ (अनैसर्गिक प्रतिक्षिया - Classical Conditioning चा शोध).

 * १९५६: जॉन बॉलँड - ऑस्ट्रेलियन टेनिस खेळाडू.

 * १९८९: कोनराड लॉरेन्झ - नोबेल पारितोषिक विजेते ऑस्ट्रियन प्राणीशास्त्रज्ञ.

 * २००६: शंकरसिंह वाघेला - गुजरातचे माजी मुख्यमंत्री.

 * २०१५: लिओनार्ड निमोय - अमेरिकन अभिनेता ('स्टार ट्रेक' मालिकेतील स्पॉक भूमिकेसाठी प्रसिद्ध).

महत्त्वाच्या घटना:

 * १८०१: अमेरिकेच्या प्रतिनिधीगृहाने थॉमस जेफरसन यांना अमेरिकेचे अध्यक्ष म्हणून निवडले.

 * १८७०: जपानमध्ये पहिली राष्ट्रीय वृत्तपत्रे प्रकाशित झाली.

 * १९००: ब्रिटिश लेबर पार्टीची स्थापना झाली.

 * १९२२: इजिप्तला ब्रिटनपासून स्वातंत्र्य मिळाले.

 * १९३३: जर्मनीच्या राइश्टॅग (Reichstag) इमारतीला आग लागली; या घटनेचा वापर हिटलरने विरोधकांना दडपण्यासाठी केला.

 * १९६७: डोमिनिकन प्रजासत्ताकने नवीन संविधान स्वीकारले.

 * १९९१: आखाती युद्ध - अमेरिकेचे अध्यक्ष जॉर्ज एच. डब्ल्यू. बुश यांनी इराकला कुवेत सोडण्याचे अल्टिमेटम दिले.

 * १९९८: 'विकीपीडिया' या मुक्त ज्ञानकोशाची (free encyclopedia) सुरुवात झाली.

 * २००२: गोध्रा हत्याकांड - गुजरातच्या गोध्रा रेल्वे स्थानकाजवळ साबरमती एक्सप्रेसच्या एका डब्याला आग लागल्याने ५९ लोकांचा मृत्यू झाला; या घटनेमुळे गुजरातमध्ये मोठ्या प्रमाणात जातीय दंगली उसळल्या.

 * २०१०: चिलीमध्ये ८.८ तीव्रतेच्या भूकंपाने मोठे नुकसान झाले.

 * २०१९: भारतीय हवाई दलाचे विंग कमांडर अभिनंदन वर्धमान यांनी पाकिस्तानच्या एफ-१६ लढाऊ विमानाला पाडले.

राष्ट्रीय दिनविशेष:

 * मराठी भाषा गौरव दिन: प्रसिद्ध कवी वि. वा. शिरवाडकर यांच्या जन्मदिवसानिमित्त हा दिवस महाराष्ट्रात मराठी भाषेचा सन्मान करण्यासाठी साजरा केला जातो.

26 फेब्रुवारी दिनविशेष..

 २६ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १८०२: व्हिक्टर ह्युगो - फ्रेंच लेखक ('लेस मिझरेबल' आणि 'द हंचबॅक ऑफ नॉट्र डॅम'चे लेखक).

 * १८२९: लेव्ही स्ट्रॉस - जर्मन-अमेरिकन व्यावसायिक, 'लेव्ही स्ट्रॉस अँड कंपनी'चे संस्थापक.

 * १८६१: नाडकर्णी - भारतीय क्रिकेट खेळाडू.

 * १८८७: कृष्णचंद्र भट्टाचार्य - भारतीय तत्त्वज्ञ.

 * १९०८: लीला नाग - भारतीय राष्ट्रवादी आणि समाजसेविका.

 * १९३२: जॉनी कॅश - अमेरिकन गायक, गीतकार आणि अभिनेता.

 * १९५४: रजब तैय्यप एर्दोगान - तुर्कस्तानचे विद्यमान राष्ट्राध्यक्ष.

मृत्यू:

 * १७७०: ज्युसेप्पे टार्टिनी - इटालियन व्हायोलिन वादक आणि संगीतकार.

 * १८८३: अलेक्झांडर द्वितीय - रशियाचा झार (सम्राट).

 * १९२१: कार्ल मेंगर - ऑस्ट्रियन अर्थशास्त्रज्ञ.

 * १९३१: ऑटो वाल्लाच - रसायनशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक विजेते जर्मन रसायनशास्त्रज्ञ.

 * १९६९: लेव्ही एश्कोल - इस्त्रायलचे तिसरे पंतप्रधान.

 * २००४: शंकरराव मोहिते-पाटील - महाराष्ट्राचे माजी मंत्री आणि सहकार क्षेत्रातील नेते.

 * २०१६: अँडी बाथगेट - ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट खेळाडू.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६१६: गॅलेलिओ गॅलिलीने दुर्बिणीतून केलेल्या खगोलीय निरीक्षणांवरून चर्चने त्याला 'विधर्मी' ठरवले.

 * १८१५: नेपोलियन बोनापार्ट एल्बा बेटावरून पळून गेला.

 * १८४८: फ्रान्समध्ये दुसरे प्रजासत्ताक स्थापित झाले.

 * १९२५: बाप्टिस्ट चर्च ऑफ अमेरिकाने स्त्रियांना उपदेशक बनण्यास परवानगी दिली.

 * १९३५: रॉबर्ट वॉटसन-वॉट यांनी पहिले कार्यरत रडार यंत्रणा जगासमोर आणली.

 * १९३६: जर्मनीतील फॉक्सवॅगन कंपनीची स्थापना झाली.

 * १९५०: भारताचे संविधान अंमलात आल्यानंतर पहिले केंद्रीय नियोजन मंडळ (Planning Commission) स्थापन झाले.

 * १९७१: संयुक्त राष्ट्रांनी बांगलादेशला मान्यता दिली.

 * १९९१: पहिले आखाती युद्ध अधिकृतपणे संपले.

 * १९९३: न्यूयॉर्कमधील वर्ल्ड ट्रेड सेंटरवर दहशतवादी हल्ला झाला.

 * २००१: तालिबानने अफगाणिस्तानातील बामियान बुद्ध मूर्ती उद्ध्वस्त करण्यास सुरुवात केली.

 * २००४: मॅसेडोनियाचे अध्यक्ष बोरिस त्रायकोव्स्की यांचे विमान अपघातात निधन झाले.

 * २०१९: भारतीय हवाई दलाने पाकिस्तानमधील बालाकोट येथे जैश-ए-मोहम्मदच्या दहशतवादी तळांवर हवाई हल्ला केला.

राष्ट्रीय दिनविशेष:

 * राष्ट्रीय विज्ञान दिन (National Science Day): भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ सर सी. व्ही. रमण यांनी 'रामन इफेक्ट'चा शोध याच दिवशी (१९२८) लावला होता, त्या स्मरणार्थ हा दिवस साजरा केला जातो. (जरी रमण यांचा शोध २८ फेब्रुवारीला लागला होता, तरीही राष्ट्रीय विज्ञान दिन याच दिवशी साजरा होतो.)

25 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २५ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १६४३: अहमद शाह दुसरा - दिल्लीचा मुघल बादशाह.

 * १७०७: कार्लो गोल्डोनी - इटालियन नाटककार.

 * १८७३: एन्रिको कॅरुसो - इटालियन ऑपेरा गायक.

 * १८९४: मेहर बाबा - भारतीय आध्यात्मिक गुरु.

 * १९१३: विद्याधर गोखले - मराठी नाटककार, लेखक आणि पत्रकार.

 * १९१८: नयनतारा सहगल - भारतीय लेखिका (इंग्रजी).

 * १९४३: जॉर्ज हॅरिसन - प्रसिद्ध इंग्लिश संगीतकार आणि 'द बीटल्स'चे सदस्य.

 * १९५०: नरसिंह परांजपे - भारतीय क्रिकेटपटू.

मृत्यू:

 * १७९२: रॉबर्ट ॲडम - स्कॉटिश वास्तुविशारद.

 * १८९९: पॉल र्युटर - र्युटर वृत्तसंस्थेचे संस्थापक.

 * १९५०: जॉर्ज रिचर्ड्स मायनोट - वैद्यकशास्त्र आणि शरीरक्रियाविज्ञानातील नोबेल पारितोषिक विजेते अमेरिकन डॉक्टर.

 * १९८३: टेनेसी विल्यम्स - अमेरिकन नाटककार.

 * १९९९: ग्लॅडिस टेबर - अमेरिकन लेखिका.

 * २०१७: बिल पैक्सटन - अमेरिकन अभिनेता आणि दिग्दर्शक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १५७०: पोप पायस (पाचवे) यांनी इंग्लंडची राणी एलिझाबेथ पहिली हिला पदच्युत केले.

 * १८३६: सॅम्युअल कोल्टला रिव्हॉल्व्हरचे पेटंट मिळाले.

 * १९२१: जॉर्जियाच्या तिबिलिसी येथे रशियाने सत्ता काबीज केली.

 * १९३२: ॲडॉल्फ हिटलरला जर्मन नागरिकत्व मिळाले.

 * १९४८: चेकोस्लोव्हाकियामध्ये साम्यवादी पक्षाने सत्ता काबीज केली.

 * १९५६: सोव्हिएत युनियनचे राष्ट्राध्यक्ष निकिता ख्रुश्चेव्ह यांनी स्टॅलिनच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या पूजेचा निषेध केला.

 * १९६४: कॅसिअस क्लेने (नंतरचे मुहम्मद अली) सोनी लिस्टनला हरवून पहिले जागतिक हेवीवेट बॉक्सिंग चॅम्पियनशिप जिंकले.

 * १९६८: व्हिएतनाम युद्ध - ह्युएची लढाई संपली.

 * १९८६: फिलिपाइन्समध्ये मोठ्या प्रमाणात लोक रस्त्यावर उतरल्याने अध्यक्ष फर्डिनांड मार्कोस यांचे शासन संपुष्टात आले. कोराजोन अ‍ॅक्विनो देशाच्या पहिल्या महिला अध्यक्ष बनल्या.

 * १९९१: आखाती युद्ध - इराकी सैन्याने सौदी अरेबियातील अमेरिकेच्या लष्करी तळावर क्षेपणास्त्र हल्ला केला.

 * २०१०: युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष व्हिक्टर यानुकोविच यांनी सत्ता स्वीकारली.

 * २०२४: भारतीय बॅडमिंटनपटू लक्ष्य सेनने थायलंड ओपन सुपर ५०० बॅडमिंटन स्पर्धेत पुरुष एकेरीचे विजेतेपद पटकावले.

24 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २४ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १४६३: जियोव्हानी पिको डेला मिरांडोला - इटालियन पुनर्जागरणकालीन तत्त्वज्ञ.

 * १५००: चार्ल्स (पाचवा) - पवित्र रोमन सम्राट.

 * १७८६: विल्हेल्म ग्रिम - जर्मन भाषाशास्त्रज्ञ आणि लोककथा लेखक (ग्रिम बंधूंपैकी एक).

 * १८९४: अनंत कान्हेरे - भारतीय स्वातंत्र्यसेनानी.

 * १९२२: स्टीव्हन हिल - अमेरिकन अभिनेता.

 * १९३२: माईक निकोल्स - जर्मन-अमेरिकन चित्रपट आणि नाट्य दिग्दर्शक.

 * १९४८: डेनिस डील - अमेरिकन बास्केटबॉल खेळाडू.

 * १९५५: स्टीव्ह जॉब्स - ॲपल कंपनीचे सह-संस्थापक आणि माजी सीईओ.

मृत्यू:

 * १८१०: हेन्री कॅव्हेंडिश - ब्रिटिश वैज्ञानिक (हायड्रोजनचा शोध लावणारे).

 * १९९०: शंकरराव चव्हाण - महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि माजी केंद्रीय मंत्री (यांची नोंद २३ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २४ फेब्रुवारीलाही दिली जाते. २३ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे).

 * १९९३: बॉबी मूर - इंग्लिश फुटबॉलपटू.

 * २००१: प्रा. राम शेवाळकर - प्रसिद्ध साहित्यिक आणि वक्ते.

 * २००६: ऑक्टेव्हिया बटलर - अमेरिकन विज्ञान कथा लेखिका.

 * २०१६: बुट्रोस बुट्रोस-घाली - संयुक्त राष्ट्रांचे माजी महासचिव.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १५८२: पोप ग्रेगरी तेरावे यांनी ग्रेगोरियन कॅलेंडर लागू केले.

 * १८०३: अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयाने 'मर्बरी विरुद्ध मॅडिसन' या खटल्यात न्यायिक पुनरावलोकनाचा (Judicial Review) महत्त्वपूर्ण निर्णय दिला.

 * १८९५: क्यूबाने स्पेनपासून स्वातंत्र्य घोषित केले.

 * १९२०: जर्मन कामगार पक्षाचे नाव बदलून 'नॅशनल सोशलिस्ट जर्मन वर्कर्स पार्टी' (नाझी पार्टी) असे ठेवण्यात आले.

 * १९४६: जुआन पेरोन पहिल्यांदा अर्जेंटिनाचे अध्यक्ष म्हणून निवडून आले.

 * १९७२: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष रिचर्ड निक्सन चीनला भेट देणारे पहिले अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष ठरले. (या घटनेची नोंद २१ फेब्रुवारीलाही आहे, कारण त्यांची चीन भेट २१ ते २८ फेब्रुवारी दरम्यान होती.)

 * १९८९: सलमान रश्दी यांच्या 'द सॅटेनिक व्हर्सेस' या पुस्तकावरून वाद निर्माण झाल्यावर इराणचे सर्वोच्च नेते अयातोल्ला खोमेनी यांनी रश्दी यांच्या फाशीचा फतवा जारी केला.

 * १९९१: आखाती युद्ध - जमिनीवरून मित्र राष्ट्रांचे इराकवर आक्रमण सुरू झाले.

 * २००८: फिडेल कॅस्ट्रो यांनी क्युबाच्या अध्यक्षपदाचा राजीनामा दिला.

 * २०२२: रशियाने युक्रेनवर पूर्ण-प्रमाणात आक्रमण सुरू केले.

जागतिक दिनविशेष:

 * जागतिक पाळीव प्राणी निर्बीजीकरण दिवस (World Spay Day): पाळीव प्राण्यांची संख्या नियंत्रित ठेवण्यासाठी आणि त्यांच्या आरोग्यासाठी निर्बीजीकरण (spaying/neutering) करण्याबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो 

23 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २३ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १४१७: पोप पॉल दुसरा.

 * १८८३: नॉर्मन बिलीच - ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट खेळाडू.

 * १८९९: एरिच केस्टनर - जर्मन लेखक, कवी आणि पत्रकार.

 * १९२५: शंकरराव चव्हाण - महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि माजी केंद्रीय मंत्री.

 * १९३१: गुलाम मुस्तफा खान - भारतीय शास्त्रीय संगीतकार.

 * १९४४: जॉनी विंटर - अमेरिकन ब्लूज गिटार वादक आणि गायक.

 * १९५५: डॉ. कमल रणदिवे - भारतीय पेशी जीववैज्ञानिक आणि कर्करोग संशोधक.

मृत्यू:

 * १८२१: जॉन कीट्स - इंग्लिश कवी.

 * १८५५: कार्ल फ्रेडरिक गौस - जर्मन गणितज्ञ आणि वैज्ञानिक.

 * १९३१: पं. विष्णू दिगंबर पलुस्कर - भारतीय शास्त्रीय संगीतातील प्रसिद्ध गायक आणि संगीतकार.

 * १९४८: जॉन ड्युई - अमेरिकन शिक्षणशास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ.

 * १९६५: स्टॅन लॉरेल - प्रसिद्ध विनोदी अभिनेते (लॉरेल आणि हार्डी जोडीतील).

 * १९६९: सौम्या स्वमिनाथन - भारतीय कृषी वैज्ञानिक आणि हरित क्रांतीचे जनक एम. एस. स्वामीनाथन यांच्या पत्नी.

 * २०००: प्रा. नरहर कुरुंदकर - मराठी लेखक, समीक्षक आणि विचारवंत.

 * २०१६: रमण लांबा - भारतीय क्रिकेटपटू.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १८३६: टेक्सासच्या सैन्याने अलामोच्या लढाईत प्रवेश केला.

 * १८९३: रुडॉल्फ डिझेलने डिझेल इंजिनचे पेटंट घेतले.

 * १९०३: क्युबाने ग्वांतानामो बे (Guantanamo Bay) अमेरिकेला कायमस्वरूपी भाड्याने दिले.

 * १९४०: दुसरे महायुद्ध - जर्मन सैन्याने नॉर्वेवर हल्ला करण्याची योजना आखली.

 * १९४७: आंतरराष्ट्रीय मानकीकरण संघटनेची (ISO) स्थापना झाली.

 * १९५४: पोलिओ लसीची चाचणी लहान मुलांवर यशस्वी झाली.

 * १९६६: सीरियामध्ये लष्करी उठाव झाला आणि बाथ पार्टी सत्तेवर आली.

 * १९६९: 'नासा'ने (NASA) मार्स ४ या मानवरहित अंतराळ यानाचे प्रक्षेपण केले.

 * १९९०: नामिबियाला दक्षिण आफ्रिकेपासून स्वातंत्र्य मिळाले.

 * १९९३: दहशतवाद्यांनी मुंबईत १२ ठिकाणी बॉम्बस्फोट घडवले, ज्यात शेकडो लोक मारले गेले आणि हजारो जखमी झाले. ही घटना भारताच्या इतिहासातील सर्वात मोठ्या दहशतवादी हल्ल्यांपैकी एक आहे.

 * १९९९: भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO) 'इन्सॅट-२सी' (INSAT-2C) या उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण केले.

 * २००५: 'युरोपियन युनियन'च्या कायद्यानुसार 'ग्रीनहाऊस वायू' उत्सर्जनावर नियंत्रण ठेवण्यास सुरुवात झाली.

राष्ट्रीय दिनविशेष:

 * केंद्रीय उत्पादन शुल्क दिन (Central Excise Day): भारतात हा दिवस केंद्रीय उत्पादन शुल्क आणि सीमा शुल्क विभागाच्या कार्याचा सन्मान करण्यासाठी साजरा केला जातो.

22 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २२ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १७३२: जॉर्ज वॉशिंग्टन - अमेरिकेचे पहिले राष्ट्राध्यक्ष.

 * १८८८: सर दामोदरदास सुकडवाला - मुंबईचे माजी महापौर आणि बांधकाम उद्योजक.

 * १८९९: पंडित ओंकारनाथ ठाकूर - हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतकार आणि गायक.

 * १९०६: द. वा. पोतदार - मराठी साहित्यातील महत्त्वाचे व्यक्तिमत्व, इतिहासकार, संशोधक आणि शिक्षणतज्ञ.

 * १९०७: रावबहादुर राजगोपाल आयंगर - तामिळनाडूचे राजकारणी आणि माजी मंत्री.

 * १९१४: सई परांजपे - हिंदी आणि मराठी चित्रपटसृष्टीतील प्रसिद्ध दिग्दर्शिका, पटकथा लेखिका आणि निर्मात्या.

 * १९२१: बी. आर. चोप्रा - हिंदी चित्रपट दिग्दर्शक आणि निर्माता.

 * १९२२: लीला चिटणीस - हिंदी चित्रपट अभिनेत्री.

 * १९३२: एडवर्ड केनेडी - अमेरिकन राजकारणी आणि सिनेटर.

 * १९५६: गिरीश कर्नाड - प्रसिद्ध कन्नड लेखक, नाटककार, अभिनेते आणि दिग्दर्शक.

मृत्यू:

 * १९४४: कस्तुरबा गांधी - महात्मा गांधींच्या पत्नी आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील महत्त्वाच्या कार्यकर्त्या.

 * १९५८: मौलाना अबुल कलाम आझाद - भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री आणि स्वातंत्र्यसैनिक.

 * १९६२: मेजर जनरल शाहनवाज खान - भारतीय राष्ट्रीय सेनेचे (आझाद हिंद सेना) अधिकारी.

 * १९८२: आचार्य अत्रे - मराठी साहित्यिक, पत्रकार, चित्रपट निर्माते, दिग्दर्शक. (यांची नोंद १८ फेब्रुवारीलाही आहे, पण काही ठिकाणी २२ फेब्रुवारीलाही दिली जाते. १८ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * १९९४: डॉ. पी. सी. अलेक्झांडर - भारताचे माजी केंद्रीय मंत्री आणि प्रशासक.

 * २०१५: निर्मल पांढेर - पंजाबी साहित्यिक आणि विचारवंत.

 * २०२३: जदुनाथ मोहपात्रा - ओडिया साहित्यिक आणि कवी.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १७८७: अमेरिकेच्या संविधानाचा अंतिम मसुदा तयार करण्यासाठी फिलाडेल्फिया परिषदेची स्थापना झाली.

 * १८५६: लॉर्ड डलहौसीने औध (Oudh) राज्याचे ब्रिटिश साम्राज्यात विलीनीकरण केले.

 * १९४२: दुसरे महायुद्ध - अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष फ्रँकलिन डी. रूझवेल्ट यांनी डग्लस मॅकआर्थरला फिलिपिन्स सोडण्याचे आदेश दिले.

 * १९४४: दुसरे महायुद्ध - महात्मा गांधींच्या पत्नी कस्तुरबा गांधी यांचे पुणे येथील आगा खान पॅलेसमध्ये निधन झाले.

 * १९५८: भारतातील पहिले शिक्षणमंत्री मौलाना अबुल कलाम आझाद यांचे निधन झाले.

 * १९७९: सेंट लुसियाला ब्रिटनपासून स्वातंत्र्य मिळाले.

 * १९८०: अफगाणिस्तानमध्ये सोव्हिएत विरोधी बंडखोरी सुरू झाली.

 * १९९७: ब्रिटनमधील वैज्ञानिक इयान विल्मुट यांनी क्लोनिंग तंत्रज्ञानाचा वापर करून 'डॉली' नावाच्या मेंढीचे यशस्वी क्लोनिंग केले. ही सस्तन प्राण्याची पहिली यशस्वी क्लोनिंग होती.

 * १९९९: बांगलादेशचे कवी नूरूल हुदा यांना त्यांच्या बांगला भाषेतील योगदानासाठी साहित्य अकादमी पुरस्कार मिळाला.

 * २००६: नासाने (NASA) 'आयआरआयएस' (IRIS) नावाचे सौर दुर्बिणी प्रक्षेपित केले.

 * २०१५: इजिप्तमधील लष्करी न्यायालयाने ८२ मुस्लिम ब्रदरहुड सदस्यांना फाशीची शिक्षा सुनावली.

ही माहिती विविध स्रोतांवर आधारित आहे.

21 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २१ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १७९४: अँटोनियो लोपेझ डी सांता अ‍ॅना - मेक्सिकोचे राष्ट्राध्यक्ष.

 * १८३३: एमिलियो द इडा - इटालियन खगोलशास्त्रज्ञ.

 * १९०२: अलेक्सांद्र पॉकरॉव्स्की - सोव्हिएत संघाचे लांब उडीचे खेळाडू. (पूर्वीच्या नोंदींमध्ये हे नाव आले आहे, तरीही २१ फेब्रुवारीशीही संबंधित आहे.)

 * १९०४: अलेक्सांद्र सॅन्डर - हंगेरियन-अमेरिकन पियानोवादक.

 * १९२१: झेनब अल-गझाली - इजिप्शियन कार्यकर्त्या.

 * १९२४: सुलेमान डेमिरल - तुर्कस्तानचे ९ वे राष्ट्राध्यक्ष.

 * १९२९: जॅक्लीन डचिस - ऑस्ट्रियन-ब्रिटिश चित्रपट अभिनेत्री.

 * १९४०: मनमोहन सिंग - भारताचे माजी पंतप्रधान.

 * १९५०: ओमर अल-बशीर - सुदानचे माजी राष्ट्राध्यक्ष.

मृत्यू:

 * १६७७: बारुच स्पिनोझा - डच तत्त्वज्ञ.

 * १८२९: भवानीचरण बंदोपाध्याय - भारतीय पत्रकार.

 * १८९५: एमिल डे रेमोंट - स्विस रसायनशास्त्रज्ञ.

 * १९४७: सर सी. आर. रेड्डी - शिक्षणतज्ज्ञ, लेखक आणि राजकारणी.

 * १९६४: वि. का. राजवाडे - मराठी कवी, समीक्षक.

 * १९८०: डॉ. हेमचंद्र गुप्ते - मराठी रंगभूमीवरील अभिनेते, संगीतकार.

 * १९९१: नूतन - प्रसिद्ध हिंदी चित्रपट अभिनेत्री (मागील नोंदीत १९ किंवा २० फेब्रुवारी दिसले आहे, पण काही ठिकाणी २१ फेब्रुवारीही आहे. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे).

 * १९९३: हिराबाई बडोदेकर - किराणा घराण्याच्या प्रसिद्ध गायिका.

 * १९९८: हितेश्वर सैकिया - आसामचे माजी मुख्यमंत्री.

 * २००२: सखाराम गटणे - 'किलरेस्कर' मासिकाचे संपादक, लेखक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १४३१: इंग्लंडमध्ये राजा हेन्री सहावा याला राज्याभिषेक झाला.

 * १९०७: स्वीडिश सरकारने आपले पहिले राष्ट्रीय ध्वज स्वीकारले.

 * १९४८: नॅसकार (NASCAR) या मोटर रेसिंग संघटनेची स्थापना झाली.

 * १९५२: पूर्व पाकिस्तानातील (आताचे बांगलादेश) ढाका येथे बंगाली भाषेला अधिकृत भाषेचा दर्जा मिळावा यासाठी निदर्शने करणाऱ्या विद्यार्थ्यांवर पोलिसांनी गोळीबार केला. या घटनेची आठवण म्हणून हा दिवस 'आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन' म्हणून साजरा केला जातो.

 * १९६०: फिडेल कॅस्ट्रो क्युबाचे पंतप्रधान बनले.

 * १९७२: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष रिचर्ड निक्सन चीनला भेट देणारे पहिले अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष ठरले.

 * १९९९: अटलबिहारी वाजपेयी हे बसमधून लाहोर येथे पाकिस्तानला भेट देणारे पहिले भारतीय पंतप्रधान बनले.

 * २००३: भारतीय रेल्वेने पहिले 'जनशताब्दी एक्सप्रेस' (Jan Shatabdi Express) सुरू केले.

 * २००८: वेस्ट इंडिजमधील प्रसिद्ध क्रिकेट खेळाडू ब्रायन लाराने कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्ती जाहीर केली.

जागतिक दिनविशेष:

 * आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन (International Mother Language Day): जगभरातील भाषांची विविधता आणि बहुभाषिकतेचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांनी हा दिवस घोषित केला आहे.

टीप: काही व्यक्तींच्या जन्म/मृत्यूच्या तारखा वेगवेगळ्या स्रोतांमध्ये थोड्या भिन्न आढळू शकतात. येथे सामान्यतः अधिक स्वीकारलेल्या तारखा दिल्या आहेत.

20 फेब्रुवारी दिनविशेष

 २० फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १८३५: महर्षी धोंडो केशव कर्वे - भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित, शिक्षणतज्ज्ञ, समाजसुधारक आणि महिलांच्या शिक्षणाचे पुरस्कर्ते.

 * १८९२: हरिलाल गांधी - महात्मा गांधींचे ज्येष्ठ पुत्र.

 * १९२४: डॉ. एम. एल. शहादेव - प्रसिद्ध हृदयरोगतज्ज्ञ.

 * १९२७: सिडनी पोइटियर - ऑस्कर पुरस्कार विजेता बाहामियन-अमेरिकन अभिनेता.

 * १९३१: एन. जनार्दन रेड्डी - आंध्र प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री.

 * १९५१: गॉर्डन ब्राउन - युनायटेड किंग्डमचे माजी पंतप्रधान.

 * १९६७: कर्ट कोबेन - अमेरिकन गायक आणि संगीतकार.

मृत्यू:

 * १९५०: शरदचंद्र पंडित (दादा) - विनोदी लेखक व कवी. (ही नोंद १९ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २० फेब्रुवारीही दिली जाते. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * १९८६: पी. सी. सरकार (ज्युनियर) - आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे जादूगार. (ही नोंद १९ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २० फेब्रुवारीही दिली जाते. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * १९९९: नूतन - प्रसिद्ध हिंदी चित्रपट अभिनेत्री. (ही नोंद १९ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २० फेब्रुवारीही दिली जाते. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * २०००: के. एन. सिंग - हिंदी चित्रपट अभिनेते. (ही नोंद १९ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २० फेब्रुवारीही दिली जाते. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * २००५: विजय आनंद - हिंदी चित्रपट दिग्दर्शक, निर्माता आणि पटकथा लेखक. (ही नोंद १९ फेब्रुवारीलाही आहे, परंतु काही ठिकाणी २० फेब्रुवारीही दिली जाते. १९ फेब्रुवारी अधिक प्रचलित आहे.)

 * २००८: दादा कोंडके - प्रसिद्ध मराठी चित्रपट अभिनेते, निर्माते, दिग्दर्शक आणि लेखक.

 * २०१३: धर्मपाल गुलाटी - एमडीएच मसाल्याचे संस्थापक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १७८९: अमेरिकेत पहिले संविधान लागू झाले.

 * १८७८: अमेरिकेतील न्यू हेवन येथे पहिले टेलिफोन एक्सचेंज सुरू झाले.

 * १९३५: कॅरोलिन मिकल्सन या अंटार्क्टिकावर पाऊल टाकणाऱ्या पहिल्या महिला ठरल्या.

 * १९४७: लॉर्ड माउंटबॅटन यांची भारताचे शेवटचे व्हाईसरॉय म्हणून नियुक्ती झाली.

 * १९६२: जॉन ग्लेन हे पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणा करणारे पहिले अमेरिकन अंतराळवीर बनले.

 * १९६८: महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाची स्थापना राहुरी येथे झाली.

 * १९८७: मिझोरम आणि अरुणाचल प्रदेशला भारताची २३ वे आणि २४ वे राज्य म्हणून दर्जा मिळाला.

 * १९८८: नागोर्नो-काराबाख या स्वायत्त प्रांताने अझरबैजानमधून बाहेर पडून आर्मेनियात सामील होण्यासाठी मतदान केले.

 * १९९८: भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने (ISRO) PSLV-C2 या प्रक्षेपकातून जर्मनी आणि कोरियाचे उपग्रह यशस्वीपणे प्रक्षेपित केले.

 * २००३: रोड आयलंडमधील एका नाईटक्लबला आग लागून १०० लोकांचा मृत्यू झाला.

 * २००८: ऑस्ट्रेलियातील पंतप्रधानांनी तेथील आदिवासी (अ‍ॅबोरिजिनल) लोकांची त्यांच्यावरील ऐतिहासिक अन्यायाबद्दल माफी मागितली.

जागतिक दिनविशेष:

 * जागतिक सामाजिक न्याय दिवस (World Day of Social Justice): दारिद्र्य, बेरोजगारी आणि लैंगिक असमानता यांसारख्या सामाजिक समस्यांकडे लक्ष वेधण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो 

19 फेब्रुवारी दिनविशेष

 १९ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १६३०: छत्रपती शिवाजी महाराज - मराठा साम्राज्याचे संस्थापक आणि एक महान योद्धे. त्यांचा जन्मदिवस 'शिवजयंती' म्हणून साजरा केला जातो.

 * १८८९: बाळकृष्ण शंकर पंडित - क्रिकेटपटू.

 * १८९५: व्ही. के. कृष्ण मेनन - भारतीय राजकारणी आणि मुत्सद्दी.

 * १९०६: मा. ग. रंगा - आंध्र प्रदेशातील स्वातंत्र्यसैनिक, संसदपटू, शेतकरी नेते.

 * १९१५: पी. थिरुज्ञानंदम - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक आणि राजकारणी.

 * १९३०: जयश्री गडकर - प्रसिद्ध मराठी अभिनेत्री.

 * १९४२: फिल नाईट - अमेरिकन उद्योजक, नायकी (Nike) चे सह-संस्थापक.

मृत्यू:

 * १९१५: गोपाळ कृष्ण गोखले - भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वाचे नेते, समाजसुधारक आणि महात्मा गांधींचे राजकीय गुरु.

 * १९४०: जदुनाथ सरकार - भारतीय इतिहासकार.

 * १९५०: शरतचंद्र पंडित (दादा) - विनोदी लेखक व कवी.

 * १९५६: आचार्य नरेंद्र देव - भारतीय समाजवादी विचारवंत आणि शिक्षणतज्ञ.

 * १९८६: पी. सी. सरकार (ज्युनियर) - आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे जादूगार.

 * १९९७: डेंग शियाओपिंग - चीनचे महत्त्वाचे नेते, ज्यांनी चीनमध्ये आर्थिक सुधारणा घडवून आणल्या.

 * १९९९: नूतन - प्रसिद्ध हिंदी चित्रपट अभिनेत्री.

 * २०००: के. एन. सिंग - हिंदी चित्रपट अभिनेते.

 * २००५: विजय आनंद - हिंदी चित्रपट दिग्दर्शक, निर्माता आणि पटकथा लेखक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६७०: छत्रपती शिवाजी महाराजांनी आदिलशाहीचा पराभव करून प्रतापगडावर राज्याभिषेक केला. (हा उल्लेख पूर्वीच्या दिनांकात आला आहे, पण १९ फेब्रुवारी ही शिवजयंती मानली जाते आणि अनेक ऐतिहासिक घटनांना या दिनांकाशी जोडले जाते).

 * १७०५: रशियन खगोलशास्त्रज्ञ जॉन गोल्ड यांनी युरेनस ग्रहाचा शोध लावला. (हा शोध प्रत्यक्षात १७८१ मध्ये विल्यम हर्षेल यांनी लावला होता. जॉन गोल्डने १८ व्या शतकात इतर खगोलीय निरीक्षणे केली.)

 * १९१५: गोपाळ कृष्ण गोखले यांच्या स्मरणार्थ पुणे येथे 'गोखले इन्स्टिट्यूट ऑफ पॉलिटिक्स अँड इकॉनॉमिक्स'ची स्थापना करण्यात आली.

 * १९५०: भारताच्या पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी भारताच्या संविधान सभेला संबोधित केले.

 * १९६३: भारताचे पहिले विमानवाहू जहाज आयएनएस विक्रांत (INS Vikrant) भारतीय नौदलात सामील झाले.

 * १९८६: सोव्हिएत युनियनने 'मीर' (Mir) अंतराळ स्थानक प्रक्षेपित केले.

 * २००८: भारतीय रेल्वेने पहिली 'गरिब रथ' एक्सप्रेस ट्रेन सुरू केली.

राष्ट्रीय दिनविशेष:

 * शिवजयंती: मराठा साम्राज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या जयंतीनिमित्त हा दिवस महाराष्ट्रात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो.

18 फेब्रुवारी दिनविशेष

 १८ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १४८३: संत चैतन्य महाप्रभू - वैष्णव संप्रदायाचे महान संत.

 * १८३६: रामकृष्ण परमहंस - भारतीय संत व आध्यात्मिक गुरु.

 * १८९४: रवींद्रनाथ टागोर यांचे पुत्र आणि कृषी शास्त्रज्ञ रथेंद्रनाथ टागोर.

 * १८९९: एम. के. वेल्लडी - त्रावणकोर-कोचीन राज्याचे शेवटचे दिवाण आणि मद्रास राज्याचे मुख्यमंत्री.

 * १९२२: आशापूर्णा देवी - ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेत्या बंगाली लेखिका.

 * १९२५: कृष्णा सोबती - ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेत्या हिंदी लेखिका.

 * १९३१: डॉ. सूर्यकांत परुळेकर - गोव्याचे प्रसिद्ध साहित्यिक, संशोधक आणि पत्रकार.

 * १९३१: टोनी मॉरिसन - नोबेल पारितोषिक विजेती अमेरिकन लेखिका.

 * १९३३: निम्मी - प्रसिद्ध हिंदी चित्रपट अभिनेत्री.

 * १९५३: रितुपर्णो घोष - प्रसिद्ध बंगाली चित्रपट दिग्दर्शक.

मृत्यू:

 * १५४६: मार्टिन ल्यूथर - प्रोटेस्टंट सुधारणा चळवळीचे जनक.

 * १८८९: गोपाळ गणेश आगरकर - समाजसुधारक, पत्रकार, लोकमान्य टिळकांचे सहकारी.

 * १९६९: संत गाडगे महाराज - महान समाजसुधारक व कीर्तनकार.

 * १९८९: भरत व्यास - प्रसिद्ध गीतकार.

 * १९९०: सुदर्शन - हिंदी चित्रपट दिग्दर्शक, लेखक.

 * २००१: आचार्य अत्रे - मराठी साहित्यिक, पत्रकार, चित्रपट निर्माते, दिग्दर्शक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६७०: छत्रपती शिवाजी महाराजांनी परळीचा किल्ला जिंकला.

 * १८८३: जगभरातील पहिले दूरध्वनी केंद्र अमेरिकेत सुरू झाले.

 * १९११: भारतामध्ये पहिल्यांदा हवाई टपाल सेवा सुरू झाली. (अलाहाबाद ते नैनी)

 * १९३०: क्लाईड टॉमबॉगने प्लूटो या ग्रहाचा शोध लावला.

 * १९४३: दुसरे महायुद्ध - नाझी जर्मनीने 'व्हाइट रोज' या नावाने सुरू असलेली चळवळ दडपली.

 * १९५४: पहिले 'चर्च ऑफ सायंन्टोलॉजी' लॉस एंजेलिसमध्ये सुरू झाले.

 * १९६५: गॅंबियाला ब्रिटनपासून स्वातंत्र्य मिळाले.

 * १९७९: सहारा वाळवंटात प्रथमच बर्फ पडला.

 * १९८३: आसाममध्ये जातीय दंगल झाली, ज्यात सुमारे ३,००० लोक मारले गेले.

 * १९९०: अष्टपैलू क्रिकेट खेळाडू कपिल देव यांनी आपला ४०० वा कसोटी बळी घेतला.

 * १९९९: भारताचे पहिले स्वदेशी बनावटीचे उपग्रह 'इन्सॅट-२ई' (INSAT-2E) यशस्वीपणे प्रक्षेपित करण्यात आले.

ही माहिती विविध स्रोतांवर आधारित आहे.

17 फेब्रुवारी दिनविशेष..

 १७ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १८८१: अर्नास्ट जोंस - वेल्सचे मानसोपचारतज्ज्ञ, सिग्मंड फ्राईड यांचे सहकारी व चरित्रकार.

 * १८९९: जे. एच. सी. हॉर्नर - दक्षिण आफ्रिकेचे क्रिकेट खेळाडू.

 * १९०२: अलेक्सांद्र पॉकरॉव्स्की - सोव्हिएत संघाचे लांब उडीचे खेळाडू.

 * १९०४: ए. एस. पी. अय्येर - भारतीय न्यायमूर्ती आणि लेखक.

 * १९३०: रुथ रेन्डेल - इंग्लिश लेखिका.

 * १९३३: मुथुवेल करुणानिधी - तामिळनाडूचे माजी मुख्यमंत्री.

मृत्यू:

 * १९६८: नॉर्मन लिंडसे - ऑस्ट्रेलियन कलाकार व लेखक.

 * १९९४: डी. जी. तेंडुलकर - महात्मा गांधींचे चरित्रकार.

 * २०१४: मेजर जनरल (निवृत्त) जे. एफ. आर. जेकब - भारतीय लष्कराचे निवृत्त अधिकारी आणि बांगलादेश मुक्तिसंग्रामाचे नायक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६७०: छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मुघलांकडून पुरंदर किल्ला जिंकला.

 * १८८२: बाळ गंगाधर टिळकांनी 'केसरी' वृत्तपत्राची स्थापना केली.

 * १८९७: इंग्लंडच्या लिसेस्टरशायर येथील एका रेल्वे रुळावर स्वयंचलित सिग्नल यंत्रणा सुरू झाली.

 * १९२५: मराठी रंगभूमीवरील ऐतिहासिक नाटक 'एकच प्याला' चा पहिला प्रयोग झाला.

 * १९३४: बेल्जियमचा राजा अल्बर्ट पहिला याचे अपघाती निधन झाले.

 * १९४७: व्हॉइस ऑफ अमेरिकाने रशियाला (तत्कालीन सोव्हिएत युनियन) रेडिओ प्रसारण सुरू केले.

 * १९६२: जर्मनीतील हॅम्बर्ग शहरात वादळामुळे ३०० लोक ठार झाले.

 * १९६८: दक्षिण आफ्रिकेत रंगीत दूरचित्रवाणीवरील कार्यक्रम पहिल्यांदा प्रक्षेपित करण्यात आले.

 * १९७९: चीनने व्हिएतनामविरुद्ध युद्ध पुकारले.

 * १९८९: पाकिस्तानने सार्क (SAARC) परिषदेचे यजमानपद स्वीकारले.

 * २००८: कोसोवोने सर्बियापासून स्वातंत्र्य जाहीर केले.

 * २०१५: श्रीलंकेच्या संसदेने १९ व्या घटनादुरुस्तीचे विधेयक मंजूर केले.

ही माहिती वि

विध स्रोतांवर आधारित आहे.

16 फेब्रुवारी दिनविशेष

 १६ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १७४५: थोरले माधवराव पेशवे - मराठा साम्राज्यातील चौथे पेशवे.

 * १८१४: तात्या टोपे - १८५७ च्या स्वातंत्र्यसंग्रामातील महान सेनानी.

 * १८९६: सूर्यकांत त्रिपाठी 'निराला' - हिंदी साहित्यातील प्रसिद्ध कवी.

 * १९५४: मायकेल होल्डिंग - वेस्ट इंडिजचे महान क्रिकेटपटू.

 * १९५९: जॉन मॅकन्रो - अमेरिकन टेनिसपटू.

 * १९७८: वसीम जाफर - भारतीय क्रिकेटपटू.

मृत्यू:

 * १९४४: दादासाहेब फाळके - भारतीय चित्रपटसृष्टीचे जनक. त्यांच्या नावाने चित्रपटसृष्टीतील सर्वात प्रतिष्ठेचा पुरस्कार दिला जातो.

 * १९५६: मेघनाद साहा - भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ. (साहा समीकरण)

 * १९८०: अद्वैतसिद्धीचे प्रकांड पंडित, शिक्षणतज्ञ, संतसाहित्याचे गाढे अभ्यासक, व्याकरणकार, कोशकार, सिद्धहस्त लेखक वक्ते, प्रा. ल. रा. पांगारकर.

 * २०१५: आर. आर. पाटील - महाराष्ट्राचे माजी गृहमंत्री आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसचे नेते.

 * २०२३: तुलसीदास बलराम - भारतीय फुटबॉलपटू.

 * २०२३: जटू लाहिरी - भारतीय राजकारणी.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६५९: जगातील पहिला धनादेश (चेक) ब्रिटिश बँकेतून काढण्यात आला.

 * १९१८: लिथुएनियाने रशिया व जर्मनीपासून स्वातंत्र्य जाहीर केले.

 * १९२३: प्राचीन इजिप्तचा राजा तुतेनखामेनची कबर उघडण्यात आली.

 * १९३१: उमाजी नाईकांनी इंग्रजी सत्तेविरुद्ध जाहीरनामा प्रसिद्ध केला.

 * १९३७: अमेरिकन शास्त्रज्ञ वॉलेस कॅरोथर्स यांना नायलॉनचे पेटंट मिळाले.

 * १९५९: फिदेल कॅस्ट्रो क्युबाचे राष्ट्राध्यक्ष झाले.

 * १९६०: अमेरिकन अणुऊर्जा पाणबुडी ट्रायटन पाण्याखाली जगाला प्रदक्षिणा घालण्यासाठी निघाली.

 * १९६९: प्रसिद्ध उर्दू कवी मिर्झा गालिब यांच्या १०० व्या पुण्यतिथीनिमित्त त्यांच्या सन्मानार्थ टपाल तिकीट जारी करण्यात आले.

 * १९७८: पहिली संगणक बुलेटिन बोर्ड प्रणाली (BBS) तयार करण्यात आली.

 * १९८७: भारतीय नौदलाने पाणबुडीवरून पाणबुडीवर मारा करणारे क्षेपणास्त्र आपल्या ताफ्यात समाविष्ट केले.

 * १९९८: इंडोनेशियातील बालीहून निघालेले चायना एअरलाइन्सचे विमान तैवानच्या च्यांग-काइ-शेक विमानतळाजवळ कोसळले. या अपघातात विमानातील सर्व १९७ जणांसह जमिनीवरील किमान ७ जणांना आपला जीव गमवावा लागला.

 * २००५: क्योटो करार लागू झाला.

15 फेब्रुवारी दिनविशेष...

 १५ फेब्रुवारी दिनविशेष

जन्म:

 * १५६४: गॅलेलिओ गॅलिली - इटालियन खगोलशास्त्रज्ञ आणि भौतिकशास्त्रज्ञ.

 * १७१०: लुई (पंधरावा) - फ्रान्सचा राजा.

 * १७३९: संत सेवालाल महाराज - बंजारा समाजाचे गुरु, समाजसुधारक.

 * १९३४: निकलॉस विर्थ - स्विस संगणक शास्त्रज्ञ व पास्कल प्रोग्रामिंग लँग्वेजचे निर्माते.

 * १९४७: रणधीर कपूर - हिंदी चित्रपट अभिनेता, निर्माता, दिग्दर्शक.

 * १९४९: नामदेव लक्ष्मण ढसाळ - दलित साहित्यिक, कवी आणि दलित पँथर चळवळीचे संस्थापक नेते.

मृत्यू:

 * १८६९: मिर्झा गालिब - उर्दू शायर.

 * १९४८: सुभद्राकुमारी चौहान - हिंदी कवयित्री.

 * १९५३: सुरेशबाबू माने - किराणा घराण्याचे प्रसिद्ध गायक.

 * १९८०: मनोहर दिवाण - कुष्ठरोग्यांची सेवा करणारे पहिले भारतीय.

 * १९८०: कॉंम्रेड एस. एस. मिरजकर - भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे संस्थापक सदस्य व ऑल इंडिया ट्रेड युनियन काँग्रेस (आयटक) चे अध्यक्ष.

 * १९८८: रिचर्ड फाइनमन - क्वांटम इलेक्ट्रोडायनॅमिक्समधील मूलभूत संशोधनाबद्दल नोबेल पारितोषिक मिळवणारे अमेरिकन पदार्थवैज्ञानिक.

 * २००९: महाराजा तेज सिंह प्रभाकर बहादुर - अलवरचे अंतिम शासक.

 * २०२२: बप्पी लाहिरी - प्रसिद्ध संगीतकार आणि गायक.

महत्त्वाच्या घटना:

 * ३९९: सॉक्रेटिसला मृत्यूदंडाची शिक्षा सुनावण्यात आली.

 * १९३९: भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अध्यक्षपदी नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांची निवड झाल्यावर पंडित नेहरूंसह कार्यकारिणीच्या १२ सभासदांनी राजीनामे दिले.

 * १९४२: दुसरे महायुद्ध - सिंगापूरमध्ये ब्रिटिश सैन्याची शरणागती. ८०,००० भारतीय, ब्रिटिश व ऑस्ट्रेलियन सैनिक युद्धबंदी झाले.

 * १९६५: कॅनडाने आपला नवीन ध्वज स्वीकारला.

 * १८७९: अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयात स्त्री वकिलांना खटले लढवण्यास परवानगी मिळाली.

जागतिक दिनविशेष:

 * विश्व हिप्पो दिवस (World Hippo Day): जलहस्ती (Hippopotamus) या विलक्षण प्राण्याबद्दल जनजागृती निर्माण करणे व त्यांचे संरक्षण करणे हे या दिवसाचे उद्दिष्ट आहे.

ही माहिती विविध स्रोतांवर आधारित आहे.

11.फेब्रुवारी दिनविशेष

 ११ फेब्रुवारी दिनविशेष

जागतिक दिन:

 * विज्ञानातील महिला आणि मुलींचा आंतरराष्ट्रीय दिवस (International Day of Women and Girls in Science): विज्ञानाच्या क्षेत्रात महिला आणि मुलींचे योगदान आणि त्यांच्या सहभागाला प्रोत्साहन देण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

महत्त्वाच्या घटना:

 * ६६०: सम्राट जिम्मू यांनी जपान राष्ट्राची निर्मिती केली असे मानले जाते.

 * १७५२: अमेरिकेतील पहिले रुग्णालय, पेनसिल्व्हेनिया हॉस्पिटलचे, बेंजामिन फ्रँकलिन यांनी उद्घाटन केले.

 * १८१८: ब्रिटिशांनी महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील अजिंक्यतारा किल्ला ताब्यात घेतला.

 * १८२६: लंडन विद्यापीठाची स्थापना झाली.

 * १९११: हेन्री पाईक यांनी भारतातील पहिली हवाई टपाल अलाहाबादहून १० किमी अंतरावर असलेल्या नैनी या गावी हंटर विमानाने वाहून नेली.

 * १९२९: व्हॅटिकन सिटी हे शहर इटलीतून वेगळे करण्यात आले.

 * १९७५: ब्रिटनच्या हुजूर पक्षाने संसदीय नेतेपदी मार्गारेट थॅचर यांची निवड केली. त्या ब्रिटनच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान आहेत.

 * १९७९: पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांनी अंदमान निकोबार बेटावरील सेल्युलर जेलला राष्ट्रीय स्मारक म्हणून घोषित केले.

 * १९९०: २७ वर्षांच्या तुरुंगवासानंतर नेल्सन मंडेला यांची केप टाऊन जवळील तुरुंगातून सुटका झाली.

 * २०११: १८ दिवसांच्या जनआंदोलनानंतर होस्नी मुबारक यांना इजिप्तची सत्ता सोडावी लागली.

जन्म:

 * १८००: हेन्री फॉक्स टॅलबॉट - छायाचित्रणकलेचा पाया घालणारे शास्त्रज्ञ.

 * १८३९: अल्मोन स्ट्राउजर - अमेरिकन संशोधक.

 * १८४७: थॉमस अल्वा एडिसन - अमेरिकन संशोधक आणि उद्योजक, बल्ब आणि फोनोग्राफसारख्या अनेक महत्त्वाच्या शोधांसाठी प्रसिद्ध.

 * १८८८: आचार्य नरेंद्र देव - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक आणि समाजवादी नेते.

 * १९०१: आचार्य विनोबा भावे - भूदान चळवळीचे प्रणेते, गांधीवादी विचारवंत आणि समाजसुधारक, भारतरत्न पुरस्कार विजेते.

 * १९०९: जोसेफ एल. मॅन्केविच - अमेरिकन चित्रपट दिग्दर्शक, पटकथा लेखक आणि निर्माता.

 * १९२६: लेस्ली नीलसन - कॅनेडियन-अमेरिकन अभिनेता.

 * १९६९: जेनिफर अ‍ॅनिस्टन - अमेरिकन अभिनेत्री.

मृत्यू:

 * १६५०: रेने देकार्त (René Descartes) - फ्रेंच तत्त्वज्ञ, गणितज्ञ आणि वैज्ञानिक, 'मी विचार करतो, म्हणून मी आहे' (Cogito, ergo sum) या त्यांच्या तत्त्वासाठी प्रसिद्ध.

 * १९३१: थॉमस अल्वा एडिसन - अमेरिकन संशोधक आणि उद्योजक.

 * १९६३: सिल्व्हिया प्लाथ - अमेरिकन कवयित्री आणि कादंबरीकार.

 * १९६८: पंडित दीनदयाळ उपाध्याय - भारतीय राजकारणी आणि भारतीय जनसंघाचे नेते.

 * २०१०: अलेक्झांडर मॅकक्वीन - ब्रिटिश फॅशन डिझायनर.

 * २०१२: व्हिटनी ह्युस्टन - अमेरिकन गायिका आणि अभिनेत्री.

12 फेब्रुवारी दिनविशेष

 १२ फेब्रुवारी दिनविशेष

महत्त्वाच्या घटना:

 * १५०२: वास्को द गामा तिसऱ्यांदा भारताकडे प्रवासाला निघाले.

 * १५४१: सँटियागो (Santiago) शहराची स्थापना झाली.

 * १८०९: ब्रिटिश भारताचा व्हॉईसरॉय लॉर्ड डलहौसी याचा जन्म.

 * १८१८: चिलीने स्पेनपासून स्वातंत्र्य घोषित केले.

 * १८३२: इक्वेडोरने गॅलापागोस बेटे ताब्यात घेतली.

 * १९१२: चीनमध्ये किंग राजवटीचा (Qing Dynasty) शेवट झाला, ज्यामुळे चीनमध्ये राजेशाही संपुष्टात आली.

 * १९२१: सोव्हिएत रशियाने जॉर्जियावर हल्ला केला.

 * १९३१: नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी म्हणून अधिकृतपणे घोषित करण्यात आली.

 * १९५०: युरोपियन ब्रॉडकास्टिंग युनियनची (European Broadcasting Union - EBU) स्थापना झाली.

 * १९६१: सोव्हिएत युनियनने 'वेनेरा १' (Venera 1) हे पहिले आंतरग्रहीय अंतराळयान शुक्राच्या दिशेने प्रक्षेपित केले.

 * १९९९: अमेरिकन सिनेटने (Senate) राष्ट्राध्यक्ष बिल क्लिंटन यांच्यावरील महाभियोगाचे (impeachment) आरोप फेटाळले.

 * २००२: युगोस्लाव्हियाचे माजी अध्यक्ष स्लोबोदान मिलोसेविच (Slobodan Milošević) यांच्यावर हेग येथील आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात नरसंहाराचा खटला सुरू झाला.

 * २०१०: व्हँकुव्हर (कॅनडा) येथे २१ वे हिवाळी ऑलिम्पिक (Winter Olympics) सुरू झाले.

जन्म:

 * १८०९: चार्ल्स डार्विन (Charles Darwin) - ब्रिटिश जीवशास्त्रज्ञ, 'उत्क्रांती सिद्धांताचे' (Theory of Evolution) जनक.

 * १८०९: अब्राहम लिंकन (Abraham Lincoln) - अमेरिकेचे १६ वे राष्ट्राध्यक्ष.

 * १८८०: डॉ. आर. शिवराम - कानडी विद्वान आणि पुरात्वशास्त्रज्ञ.

 * १८९०: अनंत कानहेरे - भारतीय क्रांतिकारक, नाशिक येथे जॅक्सनचा वध केला.

 * १९१५: गोपाळ गणेश अगरकर - समाजसुधारक, विचारवंत, शिक्षणतज्ञ आणि पत्रकार.

 * १९२०: प्रणब मुखर्जी - भारताचे माजी राष्ट्रपती, भारतरत्न पुरस्कार विजेते.

 * १९३८: दिनकर जोगळेकर - मराठी चित्रपट आणि नाट्य अभिनेते.

 * १९४२: एम. जी. रामचंद्रन - तामिळनाडूचे माजी मुख्यमंत्री आणि अभिनेते.

 * १९५०: आशा पारेख - हिंदी चित्रपट अभिनेत्री.

 * १९५२: एम. नारायणस्वामी - भारतीय राजकारणी.

 * १९५४: हरिशकुमार गंगवार - भारतीय राजकारणी.

 * १९७२: अजय नलावडे - भारतीय चित्रपट अभिनेते.

मृत्यू:

 * १८०४: इमॅन्युएल कान्ट (Immanuel Kant) - प्रसिद्ध जर्मन तत्त्वज्ञ.

 * १९५५: मदनमोहन मालवीय - भारतीय शिक्षणतज्ज्ञ, स्वातंत्र्यसैनिक आणि बनारस हिंदू विद्यापीठाचे संस्थापक, भारतरत्न पुरस्कार विजेते.

 * १९७९: जीन रेनॉल्ड्स - फ्रेंच चित्रपट दिग्दर्शक आणि निर्माता.

 * १९९१: जयश्री तलवार - हिंदी चित्रपट अभिनेत्री.

 * १९९५: जयंत नारळीकर - प्रसिद्ध भारतीय खगोलशास्त्रज्ञ. (हा उल्लेख चुकीचा आहे. जयंत नारळीकर हयात आहेत.)

 * २००४: के. आर. नारायणन - भारताचे १० वे राष्ट्रपती. (यांचे निधन ९ नोव्हेंबर २००५ रोजी झाले.)

 * २००८: निरुपमा मिश्रा - ओडिया कवयित्री.

 * २०१३: वामन होनप - मराठी साहित्यिक आणि पत्रकार.

 * २०१५: मधुसूदन वाद्य - मराठी रंगभूमीचे अभिनेते.

 * २०१९: डॉ. मुकुंद लाट - संगीतज्ञ आणि शिक्षणतज्ञ.

13फेब्रुवारी दिनविशेष

 १३ फेब्रुवारी दिनविशेष

जागतिक दिन:

 * जागतिक रेडिओ दिन (World Radio Day): युनेस्कोद्वारे दरवर्षी १३ फेब्रुवारी रोजी रेडिओच्या महत्त्वाचा सन्मान करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६३३: इटालियन खगोलशास्त्रज्ञ गॅलिलिओ गॅलिलई (Galileo Galilei) यांना कॅथोलिक चर्चने त्यांच्या सूर्यकेंद्रित विश्व प्रणालीच्या (Heliocentric model) सिद्धांतामुळे खटल्याला सामोरे जाण्यासाठी रोममध्ये बोलावले.

 * १६६८: स्पेनने लिस्बनचा तह (Treaty of Lisbon) स्वीकारून पोर्तुगालचे स्वातंत्र्य मान्य केले.

 * १७८९: अमेरिकेचे पहिले राष्ट्राध्यक्ष जॉर्ज वॉशिंग्टन यांची एकमताने निवड झाली.

 * १८९५: ल्युमिअर बंधूंनी (Lumière brothers) सिनेमाच्या इतिहासातील पहिले चित्रपट दृश्य (Motion picture) चित्रित केले.

 * १९३१: नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी म्हणून अधिकृतपणे घोषित करण्यात आली. (हा उल्लेख मागील दिवसाच्या नोंदीतही आहे, परंतु १३ फेब्रुवारी ही तारीख या घटनेसाठी अधिकृत मानली जाते).

 * १९४५: दुसरे महायुद्ध: सोव्हिएत युनियनने हंगेरीची राजधानी बुडापेस्टवर ताबा मिळवला.

 * १९५९: बार्बी डॉल (Barbie doll) प्रथमच बाजारात आली.

 * १९६०: फ्रान्सने सहारा वाळवंटात पहिले अणुबॉम्ब परीक्षण केले.

 * १९७४: अलेक्झांडर सोल्झेनित्सिन (Aleksandr Solzhenitsyn) यांना सोव्हिएत युनियनमधून हद्दपार करण्यात आले.

 * २००४: नेपाळमध्ये माओवादी बंडखोरांनी पोलीस चौकीवर हल्ला केला, यात सुमारे १५० लोकांचा मृत्यू झाला.

 * २०१४: बेल्जियममध्ये इच्छामरणासाठी (Euthanasia) वयाची अट रद्द करण्यात आली, ज्यामुळे मुलांनाही काही विशिष्ट परिस्थितीत इच्छामरणाची परवानगी देणारा तो जगातील पहिला देश बनला.

जन्म:

 * १६८८: जोनाथन स्विफ्ट (Jonathan Swift) - आयरिश व्यंगचित्रकार आणि लेखक, 'गुलीव्हर ट्रॅव्हल्स' (Gulliver's Travels) या कादंबरीचे लेखक.

 * १८७९: सरोजिनी नायडू - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक, कवयित्री, आणि 'भारताची बुलबुल' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या पहिल्या भारतीय महिला काँग्रेस अध्यक्षा. त्यांचा वाढदिवस 'राष्ट्रीय महिला दिन' म्हणूनही साजरा केला जातो.

 * १९११: प्रा. ना. सी. फडके - मराठी कादंबरीकार आणि साहित्यिक.

 * १९१६: लीला चिटणीस - प्रसिद्ध मराठी आणि हिंदी अभिनेत्री.

 * १९३३: पॉल बायझ - वेस्ट इंडिजचे क्रिकेट खेळाडू.

 * १९४४: एम. श्रीधरन - भारतीय राजकारणी.

 * १९४५: विनोद मेहरा - हिंदी चित्रपट अभिनेते.

 * १९५०: पीटर गॅब्रिएल - ब्रिटिश संगीतकार.

 * १९५४: सत्यनारायण शर्मा - भारतीय राजकारणी.

 * १९७४: रॉबी विल्यम्स - ब्रिटिश गायक.

 * १९७५: अक्षय कुमार - भारतीय चित्रपट अभिनेते. (हा उल्लेख चुकीचा आहे. अक्षय कुमार यांचा जन्म ९ सप्टेंबर १९६७ रोजी झाला.)

मृत्यू:

 * १५४२: कॅथरिन हॉवर्ड (Catherine Howard) - इंग्लंडचा राजा हेन्री आठवा याची पाचवी पत्नी, तिला देशद्रोहाच्या आरोपाखाली फाशी देण्यात आले.

 * १८३८: बाजीराव पेशवे (दुसरे) - मराठा साम्राज्याचे शेवटचे पेशवे.

 * १८९५: अलेक्झांडर ड्यूमा (Alexander Dumas) - फ्रेंच लेखक, 'द थ्री मस्केटियर्स' (The Three Musketeers) आणि 'द काउंट ऑफ माँटे क्रिस्टो' (The Count of Monte Cristo) यांसारख्या कादंबऱ्यांचे लेखक.

 * १९५२: श्रीधर व्यंकटेश केतकर - महाराष्ट्रीय ज्ञानकोशाचे संस्थापक.

 * १९७८: हरिप्रेम - मराठी साहित्यिक.

 * १९८६: एम. पी. शिवशंकरन पिल्लई - भारतीय राजकारणी.

 * १९९२: एम. पी. श्रीकुमार - भारतीय राजकारणी.

 * १९९९: राजा हुसेन बिन तलाल - जॉर्डनचे राजा.

 * २००३: आर. के. लक्ष्मण - प्रसिद्ध भारतीय व्यंगचित्रकार, 'द कॉमन मॅन' या त्यांच्या पात्रासाठी प्रसिद्ध.

 * २००८: निरुपमा राव - ओडिया कवयित्री. (हा उल्लेख चुकीचा आहे. निरुपमा राव ह्या एक भारतीय परराष्ट्र सेवा अधिकारी आहेत आणि हयात आहेत. निरुपमा मिश्रा यांचा मृत्यू ८ फेब्रुवारी २००८ रोजी झाला होता.)

 * २०१४: बा. भ. बोरकर (बाकीबाब बोरकर) - प्रसिद्ध मराठी आणि कोंकणी कवी, साहित्यिक.

 * २०१६: एम. पी. नांबियार - भारतीय राजकारणी.

 * २०२१: पी. पी. राव - ज्येष्ठ वकील.

14 फेब्रुवारी दिनविशेष

 १४ फेब्रुवारी दिनविशेष

जागतिक दिन:

 * व्हॅलेंटाईन डे (Valentine's Day): जगभरात प्रेम व्यक्त करण्याचा दिवस म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस संत व्हॅलेंटाईन यांच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो.

 * पुलवामा हल्ला शहीद दिन (Pulwama Attack Martyrs' Day): २०१९ मध्ये जम्मू-काश्मीरमधील पुलवामा येथे झालेल्या भीषण दहशतवादी हल्ल्यात शहीद झालेल्या भारतीय केंद्रीय राखीव पोलीस दलाच्या (CRPF) जवानांच्या स्मरणार्थ हा दिवस पाळला जातो.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १३४९: स्ट्रासबर्ग (आता फ्रान्समध्ये) येथे ब्लॅक डेथ साथीच्या रोगाचे कारण मानून सुमारे २,००० ज्यू लोकांची क्रूरपणे हत्या करण्यात आली.

 * १७७९: ब्रिटिश शोधक आणि खलाशी जेम्स कूक (James Cook) यांचा हवाई बेटांवर स्थानिक लोकांशी झालेल्या संघर्षामुळे मृत्यू झाला.

 * १८०४: सर्बियन क्रांतीला सुरुवात झाली, ज्याने ऑट्टोमन साम्राज्याविरुद्ध सर्बियाच्या स्वातंत्र्यासाठी मार्ग मोकळा केला.

 * १८७६: अलेक्झांडर ग्रॅहम बेल यांनी टेलिफोनच्या पेटंटसाठी अर्ज केला, ज्यामुळे टेलिफोनच्या शोधावरून वाद निर्माण झाला.

 * १९२४: आयबीएम (IBM) या आंतरराष्ट्रीय व्यावसायिक मशीन कंपनीची स्थापना झाली.

 * १९४६: बँक ऑफ इंग्लंडचे राष्ट्रीयीकरण करण्यात आले.

 * १९४६: पहिला संगणक 'एनियाक' (ENIAC) युनिव्हर्सिटी ऑफ पेनसिल्व्हेनियामध्ये (University of Pennsylvania) प्रदर्शित करण्यात आला.

 * १९५०: सोव्हिएत युनियन आणि चीनने मैत्री, युती आणि परस्पर मदतीचा तह केला.

 * १९८९: इराणचे सर्वोच्च नेते अयातुल्ला रूहोल्लाह खोमेनी यांनी लेखक सलमान रश्दी यांच्या 'सॅटॅनिक व्हर्सेस' (The Satanic Verses) या कादंबरीसाठी फतवा काढला, त्यांना ठार मारण्याचा आदेश दिला.

 * १९९०: भारतीय एअरलाइन्सच्या (Indian Airlines) फ्लाईट ६०५ ला बेंगळुरू येथे अपघात होऊन ९२ लोकांचा मृत्यू झाला.

 * २००५: लेबनॉनचे माजी पंतप्रधान राफिक हरीरी यांची बैरुत येथे बॉम्बस्फोटात हत्या झाली.

 * २००५: यूट्यूब (YouTube) ची स्थापना झाली, ज्यामुळे डिजिटल मीडिया वापरामध्ये क्रांती झाली.

 * २०१८: दक्षिण आफ्रिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जेकब झुमा यांनी भ्रष्टाचार आणि राजकीय दबावामुळे राजीनामा दिला.

 * २०१९: जम्मू-काश्मीरमधील पुलवामा येथे केंद्रीय राखीव पोलीस दलाच्या (CRPF) ताफ्यावर दहशतवादी हल्ला झाला. यात ४० पेक्षा जास्त जवान शहीद झाले. हा दिवस 'ब्लॅक डे' म्हणूनही पाळला जातो.

जन्म:

 * १४८३: बाबर – पहिला मुघल सम्राट आणि हिंदुस्थानातील मुघल सत्तेचा संस्थापक.

 * १७४५: माधवराव पहिले – पेशवे यांचा जन्म.

 * १७६६: थॉमस माल्थस - ब्रिटिश अर्थशास्त्रज्ञ आणि लोकसंख्याशास्त्रज्ञ.

 * १८७८: स. का. पाटील - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक आणि राजकारणी.

 * १९१४: जान निसार अख्तर – प्रसिद्ध ऊर्दू शायर व गीतकार.

 * १९१६: संजीवनी मराठे – कवयित्री.

 * १९३३: मधुबाला - हिंदी चित्रपटसृष्टीतील प्रसिद्ध अभिनेत्री. त्यांना "बॉलिवूडची मर्लिन मनरो" असेही म्हटले जाते.

 * १९५०: कपिल सिबल – वकील आणि केंद्रीय मंत्री.

 * १९५२: सुषमा स्वराज – भाजपच्या ज्येष्ठ नेत्या आणि माजी केंद्रीय मंत्री.

 * १९५६: नील कमल पुरी – भारतीय लेखिका आणि कॉलेज शिक्षिका.

 * १९८६: एम. सी. मॅरी कोम (Mary Kom) - भारतीय बॉक्सर, ऑलिम्पिक पदक विजेती.

मृत्यू:

 * १४०५: तैमूरलंग – मंगोलियाचा राजा.

 * १७४४: जॉन हॅडली – गणितज्ञ आणि परावर्तित ऑक्टनचे संशोधक.

 * १७७९: जेम्स कूक - ब्रिटिश शोधक आणि खलाशी.

 * १९७४: श्रीकृष्ण नारायण रातंजनकर – आग्रा घराण्याचे गायक, शास्त्रीय संगीताचे गाढे अभ्यासक व संगीत गुरू.

 * १९७५: ज्यूलियन हक्सले (Julian Huxley) - ब्रिटिश जीवशास्त्रज्ञ.

 * १९७७: अब्दुल कादर - भारतीय पार्श्वगायक (मल्याळम सिनेमा).

 * २००५: राफिक हरीरी - लेबनॉनचे माजी पंतप्रधान.

 * २००५: विद्यानिवास मिश्रा – प्रसिद्ध हिंदी साहित्यिक, संपादक, संस्कृत विद्वान आणि भाषाशास्त्रज्ञ.

 * २०१२: अखलाक मोहम्मद खान - भारतीय शिक्षणतज्ञ आणि उर्दू कवितांचे प्रतिपादक.

 * २०१९: पुलवामा हल्ल्यातील शहीद जवान.