13फेब्रुवारी दिनविशेष

 १३ फेब्रुवारी दिनविशेष

जागतिक दिन:

 * जागतिक रेडिओ दिन (World Radio Day): युनेस्कोद्वारे दरवर्षी १३ फेब्रुवारी रोजी रेडिओच्या महत्त्वाचा सन्मान करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

महत्त्वाच्या घटना:

 * १६३३: इटालियन खगोलशास्त्रज्ञ गॅलिलिओ गॅलिलई (Galileo Galilei) यांना कॅथोलिक चर्चने त्यांच्या सूर्यकेंद्रित विश्व प्रणालीच्या (Heliocentric model) सिद्धांतामुळे खटल्याला सामोरे जाण्यासाठी रोममध्ये बोलावले.

 * १६६८: स्पेनने लिस्बनचा तह (Treaty of Lisbon) स्वीकारून पोर्तुगालचे स्वातंत्र्य मान्य केले.

 * १७८९: अमेरिकेचे पहिले राष्ट्राध्यक्ष जॉर्ज वॉशिंग्टन यांची एकमताने निवड झाली.

 * १८९५: ल्युमिअर बंधूंनी (Lumière brothers) सिनेमाच्या इतिहासातील पहिले चित्रपट दृश्य (Motion picture) चित्रित केले.

 * १९३१: नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी म्हणून अधिकृतपणे घोषित करण्यात आली. (हा उल्लेख मागील दिवसाच्या नोंदीतही आहे, परंतु १३ फेब्रुवारी ही तारीख या घटनेसाठी अधिकृत मानली जाते).

 * १९४५: दुसरे महायुद्ध: सोव्हिएत युनियनने हंगेरीची राजधानी बुडापेस्टवर ताबा मिळवला.

 * १९५९: बार्बी डॉल (Barbie doll) प्रथमच बाजारात आली.

 * १९६०: फ्रान्सने सहारा वाळवंटात पहिले अणुबॉम्ब परीक्षण केले.

 * १९७४: अलेक्झांडर सोल्झेनित्सिन (Aleksandr Solzhenitsyn) यांना सोव्हिएत युनियनमधून हद्दपार करण्यात आले.

 * २००४: नेपाळमध्ये माओवादी बंडखोरांनी पोलीस चौकीवर हल्ला केला, यात सुमारे १५० लोकांचा मृत्यू झाला.

 * २०१४: बेल्जियममध्ये इच्छामरणासाठी (Euthanasia) वयाची अट रद्द करण्यात आली, ज्यामुळे मुलांनाही काही विशिष्ट परिस्थितीत इच्छामरणाची परवानगी देणारा तो जगातील पहिला देश बनला.

जन्म:

 * १६८८: जोनाथन स्विफ्ट (Jonathan Swift) - आयरिश व्यंगचित्रकार आणि लेखक, 'गुलीव्हर ट्रॅव्हल्स' (Gulliver's Travels) या कादंबरीचे लेखक.

 * १८७९: सरोजिनी नायडू - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक, कवयित्री, आणि 'भारताची बुलबुल' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या पहिल्या भारतीय महिला काँग्रेस अध्यक्षा. त्यांचा वाढदिवस 'राष्ट्रीय महिला दिन' म्हणूनही साजरा केला जातो.

 * १९११: प्रा. ना. सी. फडके - मराठी कादंबरीकार आणि साहित्यिक.

 * १९१६: लीला चिटणीस - प्रसिद्ध मराठी आणि हिंदी अभिनेत्री.

 * १९३३: पॉल बायझ - वेस्ट इंडिजचे क्रिकेट खेळाडू.

 * १९४४: एम. श्रीधरन - भारतीय राजकारणी.

 * १९४५: विनोद मेहरा - हिंदी चित्रपट अभिनेते.

 * १९५०: पीटर गॅब्रिएल - ब्रिटिश संगीतकार.

 * १९५४: सत्यनारायण शर्मा - भारतीय राजकारणी.

 * १९७४: रॉबी विल्यम्स - ब्रिटिश गायक.

 * १९७५: अक्षय कुमार - भारतीय चित्रपट अभिनेते. (हा उल्लेख चुकीचा आहे. अक्षय कुमार यांचा जन्म ९ सप्टेंबर १९६७ रोजी झाला.)

मृत्यू:

 * १५४२: कॅथरिन हॉवर्ड (Catherine Howard) - इंग्लंडचा राजा हेन्री आठवा याची पाचवी पत्नी, तिला देशद्रोहाच्या आरोपाखाली फाशी देण्यात आले.

 * १८३८: बाजीराव पेशवे (दुसरे) - मराठा साम्राज्याचे शेवटचे पेशवे.

 * १८९५: अलेक्झांडर ड्यूमा (Alexander Dumas) - फ्रेंच लेखक, 'द थ्री मस्केटियर्स' (The Three Musketeers) आणि 'द काउंट ऑफ माँटे क्रिस्टो' (The Count of Monte Cristo) यांसारख्या कादंबऱ्यांचे लेखक.

 * १९५२: श्रीधर व्यंकटेश केतकर - महाराष्ट्रीय ज्ञानकोशाचे संस्थापक.

 * १९७८: हरिप्रेम - मराठी साहित्यिक.

 * १९८६: एम. पी. शिवशंकरन पिल्लई - भारतीय राजकारणी.

 * १९९२: एम. पी. श्रीकुमार - भारतीय राजकारणी.

 * १९९९: राजा हुसेन बिन तलाल - जॉर्डनचे राजा.

 * २००३: आर. के. लक्ष्मण - प्रसिद्ध भारतीय व्यंगचित्रकार, 'द कॉमन मॅन' या त्यांच्या पात्रासाठी प्रसिद्ध.

 * २००८: निरुपमा राव - ओडिया कवयित्री. (हा उल्लेख चुकीचा आहे. निरुपमा राव ह्या एक भारतीय परराष्ट्र सेवा अधिकारी आहेत आणि हयात आहेत. निरुपमा मिश्रा यांचा मृत्यू ८ फेब्रुवारी २००८ रोजी झाला होता.)

 * २०१४: बा. भ. बोरकर (बाकीबाब बोरकर) - प्रसिद्ध मराठी आणि कोंकणी कवी, साहित्यिक.

 * २०१६: एम. पी. नांबियार - भारतीय राजकारणी.

 * २०२१: पी. पी. राव - ज्येष्ठ वकील.