राजर्षी शाहू महाराज विशेष टेस्ट

राजर्षी शाहू महाराज चाचणी (Rajarshi Shahu Maharaj Test)

सूचना: प्रत्येक प्रश्नाचे काळजीपूर्वक वाचन करा आणि योग्य उत्तर निवडा.

(Instructions: Read each question carefully and choose the correct answer.)

1. राजर्षी शाहू महाराज यांचा जन्म कधी झाला?

1. When was Rajarshi Shahu Maharaj born?

a) २६ जून १८७४ (June 26, 1874) b) २ ऑक्टोबर १८६९ (October 2, 1869) c) १४ एप्रिल १८९१ (April 14, 1891) d) २६ जानेवारी १८७१ (January 26, 1871)

2. शाहू महाराजांचे मूळ नाव काय होते?

2. What was the original name of Shahu Maharaj?

a) यशवंतराव (Yashwantrao) b) शिवाजीराव (Shivajirao) c) तुकोजीराव (Tukojirao) d) प्रतापसिंह (Pratapsinh)

3. शाहू महाराजांनी कोणत्या संस्थानाचे नेतृत्व केले?

3. Which princely state did Shahu Maharaj lead?

a) सातारा (Satara) b) पुणे (Pune) c) कोल्हापूर (Kolhapur) d) बडोदा (Baroda)

4. त्यांनी शिक्षणाचे महत्त्व ओळखून, कोणत्या समाजासाठी वसतिगृहे सुरू केली?

4. Recognizing the importance of education, for which communities did he start hostels?

a) फक्त ब्राह्मण विद्यार्थ्यांसाठी (Only for Brahmin students) b) फक्त उच्चवर्णीय विद्यार्थ्यांसाठी (Only for upper caste students) c) बहुजन समाजातील विद्यार्थ्यांसाठी (For students from various backward communities) d) फक्त मराठा विद्यार्थ्यांसाठी (Only for Maratha students)

5. त्यांनी आरक्षणाचे धोरण कोणत्या वर्षी लागू केले?

5. In which year did he implement the reservation policy?

a) १८९० (1890) b) १९०२ (1902) c) १९१५ (1915) d) १९२० (1920)

6. शाहू महाराजांनी कोणत्या वर्षी 'प्रतापसिंह हायस्कूल' सुरू केले?

6. In which year did Shahu Maharaj start 'Pratapsinh High School'?

a) १८९५ (1895) b) १९०६ (1906) c) १९११ (1911) d) १९१७ (1917)

7. त्यांनी कोणत्या समाजाच्या लोकांना सरकारी नोकऱ्यांमध्ये प्रतिनिधित्व मिळावे यासाठी प्रयत्न केले?

7. For which communities did he strive to ensure representation in government jobs?

a) फक्त मराठा (Only Maratha) b) फक्त दलित (Only Dalit) c) सर्व मागासलेल्या जाती (All backward castes) d) फक्त मुस्लिम (Only Muslim)

8. शाहू महाराजांनी कोणत्या कायद्यामुळे आंतरजातीय विवाहांना कायदेशीर मान्यता दिली?

8. Through which law did Shahu Maharaj give legal recognition to inter-caste marriages?

a) बालविवाह प्रतिबंधक कायदा (Child Marriage Restraint Act) b) घटस्फोट कायदा (Divorce Act) c) आंतरजातीय विवाह कायदा (Inter-caste Marriage Act) d) विशेष विवाह कायदा (Special Marriage Act)

9. त्यांनी 'दलितमित्र' या वृत्तपत्राला प्रोत्साहन दिले, त्याचे संपादक कोण होते?

9. He promoted the newspaper 'Dalitmitra', who was its editor?

a) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर (Dr. Babasaheb Ambedkar) b) अण्णाभाऊ साठे (Annabhau Sathe) c) मुकुंदराव पाटील (Mukundrao Patil) d) भास्करराव जाधव (Bhaskarrao Jadhav)

10. शाहू महाराजांचा मृत्यू कधी झाला?

10. When did Shahu Maharaj pass away?

a) ६ मे १९२२ (May 6, 1922) b) १५ ऑगस्ट १९४७ (August 15, 1947) c) २६ जानेवारी १९५० (January 26, 1950) d) २ ऑक्टोबर १९४८ (October 2, 1948)

11. त्यांनी कोणत्या समाजासाठी 'सत्यशोधक समाज' (Satyashodhak Samaj) पुन्हा सक्रिय केला?

11. For which community did he reactivate the 'Satyashodhak Samaj'?

a) ब्राह्मण (Brahmin) b) दलित (Dalit) c) बहुजन समाज (Bahujan Samaj) d) मुस्लिम (Muslim)

12. शाहू महाराजांनी कोणत्या क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांसाठी 'किंग एडवर्ड मेमोरियल' (King Edward Memorial) वसतिगृह सुरू केले?

12. For students from which field did Shahu Maharaj start 'King Edward Memorial' hostel?

a) वैद्यकीय (Medical) b) अभियांत्रिकी (Engineering) c) शेती (Agriculture) d) कला (Arts)

13. त्यांनी कोणत्या चळवळीचे समर्थन केले ज्यामुळे समाजात समता प्रस्थापित झाली?

13. Which movement did he support that established equality in society?

a) ब्राह्मणेतर चळवळ (Non-Brahmin Movement) b) स्वदेशी चळवळ (Swadeshi Movement) c) असहकार चळवळ (Non-Cooperation Movement) d) भारत छोडो आंदोलन (Quit India Movement)

14. शाहू महाराजांनी 'वेदोक्त' (Vedokta) प्रकरणात कोणाला पाठिंबा दिला?

14. Whom did Shahu Maharaj support in the 'Vedokta' controversy?

a) ब्राह्मण पुरोहितांना (Brahmin priests) b) मराठा समाजाला (Maratha community) c) आर्य समाजाला (Arya Samaj) d) ब्राह्मणेतर पुरोहितांना (Non-Brahmin priests)

15. त्यांनी स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी कोणते महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले?

15. What significant step did he take for women's education?

a) स्त्री शिक्षण पूर्णपणे बंद केले (Completely stopped women's education) b) मुलींसाठी शाळा उघडल्या (Opened schools for girls) c) स्त्रियांना फक्त घरी शिक्षण घेण्यास सांगितले (Advised women to only study at home) d) फक्त उच्चवर्णीय स्त्रियांना शिक्षण दिले (Provided education only to upper caste women)

16. शाहू महाराजांना 'राजर्षी' ही उपाधी कोणी दिली?

16. Who conferred the title 'Rajarshi' upon Shahu Maharaj?

a) महात्मा गांधी (Mahatma Gandhi) b) ब्राम्हणेतर समाजातील कार्यकर्त्यांनी (Activists from the Non-Brahmin community) c) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर (Dr. Babasaheb Ambedkar) d) लोकमान्य टिळक (Lokmanya Tilak)

17. कोल्हापूर संस्थानात प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे आणि मोफत कोणी केले?

17. Who made primary education compulsory and free in Kolhapur state?

a) सयाजीराव गायकवाड (Sayajirao Gaekwad) b) राजर्षी शाहू महाराज (Rajarshi Shahu Maharaj) c) महात्मा फुले (Mahatma Phule) d) गोपाळ गणेश आगरकर (Gopal Ganesh Agarkar)

18. शाहू महाराजांनी त्यांच्या राज्यात कोणत्या प्रकारच्या जलव्यवस्थापनावर भर दिला?

18. What type of water management did Shahu Maharaj emphasize in his state?

a) फक्त पिण्याच्या पाण्याचे व्यवस्थापन (Only drinking water management) b) सिंचन आणि धरणे (Irrigation and dams) c) भूजल पातळी वाढवणे (Increasing groundwater levels) d) फक्त नद्यांचे प्रदूषण कमी करणे (Only reducing river pollution)

19. त्यांनी कोणता समाज सुधारण्याचा प्रयत्न केला?

19. Which community did he strive to uplift?

a) फक्त धार्मिक समाज (Only religious community) b) फक्त आर्थिक दृष्ट्या गरीब समाज (Only economically poor community) c) जातीय भेदभावाने त्रस्त असलेला समाज (Society suffering from caste discrimination) d) फक्त शैक्षणिक दृष्ट्या मागासलेला समाज (Only educationally backward community)

20. शाहू महाराजांनी अस्पृश्यता निवारणासाठी कोणते महत्त्वपूर्ण कार्य केले?

20. What significant work did Shahu Maharaj do for the eradication of untouchability?

a) अस्पृश्यता कायदेशीररित्या रद्द केली (Legally abolished untouchability) b) अस्पृश्य मुलामुलींसाठी स्वतंत्र शाळा उघडल्या (Opened separate schools for untouchable children) c) जातीय भेदभावाविरुद्ध जनजागृती केली (Created awareness against caste discrimination) d) वरील सर्व (All of the above)

उत्तरे आणि स्पष्टीकरण (Answers & Explanations):

1. a) २६ जून १८७४ (June 26, 1874) राजर्षी शाहू महाराज यांचा जन्म २६ जून १८७४ रोजी कागल येथील घाटगे घराण्यात झाला. Rajarshi Shahu Maharaj was born on June 26, 1874, in the Ghatge family of Kagal.
2. b) शिवाजीराव (Shivajirao) त्यांचे मूळ नाव यशवंतराव होते, परंतु कोल्हापूरच्या गादीवर दत्तक घेतल्यानंतर त्यांना 'शिवाजीराव' हे नाव मिळाले. His original name was Yashwantrao, but he was named 'Shivajirao' after being adopted to the Kolhapur throne.
3. c) कोल्हापूर (Kolhapur) ते कोल्हापूर संस्थानाचे छत्रपती होते. He was the Chhatrapati of Kolhapur state.
4. c) बहुजन समाजातील विद्यार्थ्यांसाठी (For students from various backward communities) त्यांनी मराठा, जैन, मुस्लिम, ख्रिस्ती अशा विविध बहुजन समाजातील विद्यार्थ्यांसाठी अनेक वसतिगृहे सुरू केली. He started many hostels for students from various backward communities like Maratha, Jain, Muslim, Christian, etc.
5. b) १९०२ (1902) कोल्हापूर संस्थानात सरकारी नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणाचे धोरण लागू करणारे ते पहिले भारतीय राज्यकर्ते होते. He was the first Indian ruler to implement the reservation policy in government jobs in Kolhapur state.
6. b) १९०६ (1906) १९०६ मध्ये त्यांनी 'किंग एडवर्ड एग्रीकल्चरल इन्स्टिट्यूट' सुरू केली, जी नंतर 'प्रतापसिंह हायस्कूल' म्हणून ओळखली जाऊ लागली. In 1906, he started 'King Edward Agricultural Institute', which later became known as 'Pratapsinh High School'.
7. c) सर्व मागासलेल्या जाती (All backward castes) त्यांनी ब्राह्मणेतर समाजातील सर्व मागासलेल्या जातींना सरकारी नोकऱ्यांमध्ये प्रतिनिधित्व मिळावे यासाठी प्रयत्न केले. He strived to ensure representation in government jobs for all backward castes from the non-Brahmin community.
8. c) आंतरजातीय विवाह कायदा (Inter-caste Marriage Act) १९१८ मध्ये त्यांनी 'आंतरजातीय विवाह कायदा' संमत केला, ज्यामुळे आंतरजातीय विवाहांना कायदेशीर मान्यता मिळाली. In 1918, he passed the 'Inter-caste Marriage Act', which gave legal recognition to inter-caste marriages.
9. c) मुकुंदराव पाटील (Mukundrao Patil) 'दलितमित्र' या वृत्तपत्राचे संपादक मुकुंदराव पाटील होते आणि शाहू महाराजांनी त्याला प्रोत्साहन दिले. Mukundrao Patil was the editor of the newspaper 'Dalitmitra', and Shahu Maharaj promoted it.
10. a) ६ मे १९२२ (May 6, 1922) त्यांचे निधन ६ मे १९२२ रोजी झाले. He passed away on May 6, 1922.
11. c) बहुजन समाज (Bahujan Samaj) त्यांनी बहुजन समाजाला सामाजिक न्याय मिळवून देण्यासाठी महात्मा फुले यांनी स्थापन केलेला 'सत्यशोधक समाज' पुन्हा सक्रिय केला. He reactivated the 'Satyashodhak Samaj', founded by Mahatma Phule, to bring social justice to the Bahujan Samaj.
12. a) वैद्यकीय (Medical) १९१६ मध्ये त्यांनी वैद्यकीय विद्यार्थ्यांसाठी 'किंग एडवर्ड मेमोरियल' वसतिगृह सुरू केले. In 1916, he started the 'King Edward Memorial' hostel for medical students.
13. a) ब्राह्मणेतर चळवळ (Non-Brahmin Movement) त्यांनी ब्राह्मणेतर चळवळीला सक्रिय पाठिंबा दिला, ज्यामुळे समाजात समता प्रस्थापित झाली. He actively supported the Non-Brahmin Movement, which established equality in society.
14. b) मराठा समाजाला (Maratha community) 'वेदोक्त' प्रकरणात त्यांनी मराठा समाजाला वैदिक मंत्रांचे पठण करण्याचा अधिकार नाकारणाऱ्या ब्राह्मणांविरुद्ध पाठिंबा दिला. In the 'Vedokta' controversy, he supported the Maratha community against Brahmins who denied them the right to recite Vedic mantras.
15. b) मुलींसाठी शाळा उघडल्या (Opened schools for girls) त्यांनी स्त्रियांच्या शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी मुलींसाठी स्वतंत्र शाळा उघडल्या. He opened separate schools for girls to promote women's education.
16. b) ब्राम्हणेतर समाजातील कार्यकर्त्यांनी (Activists from the Non-Brahmin community) १९१९ मध्ये कानपूर येथील कुर्मी क्षत्रिय समाजाने त्यांना 'राजर्षी' ही पदवी दिली. In 1919, the Kurmi Kshatriya community in Kanpur conferred the title 'Rajarshi' upon him.
17. b) राजर्षी शाहू महाराज (Rajarshi Shahu Maharaj) कोल्हापूर संस्थानात १९१७ मध्ये त्यांनी प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे आणि मोफत केले. He made primary education compulsory and free in Kolhapur state in 1917.
18. b) सिंचन आणि धरणे (Irrigation and dams) त्यांनी शेती सुधारण्यासाठी राधानगरी धरण बांधले आणि सिंचनाच्या सोयींवर भर दिला. He built the Radhanagari Dam and emphasized irrigation facilities to improve agriculture.
19. c) जातीय भेदभावाने त्रस्त असलेला समाज (Society suffering from caste discrimination) त्यांनी जातीय भेदभावाला विरोध करत, समता आणि सामाजिक न्यायावर आधारित समाज निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला. He opposed caste discrimination and strived to build a society based on equality and social justice.
20. d) वरील सर्व (All of the above) शाहू महाराजांनी अस्पृश्यता निवारणासाठी अनेक महत्त्वपूर्ण पावले उचलली, ज्यात कायदेशीर रद्दबातल करणे, शाळा उघडणे आणि जनजागृती करणे यांचा समावेश आहे. Shahu Maharaj took many significant steps for the eradication of untouchability, including legal abolition, opening schools, and raising awareness.

एकूण गुण (Total Score): / 20