नागार्जुन महान तत्त्वज्ञ, रसायनशास्त्रज्ञ

 नागार्जुन हे प्राचीन भारतातील एक महान तत्त्वज्ञ, रसायनशास्त्रज्ञ आणि बौद्ध विद्वान होते. त्यांचा काळ निश्चितपणे ज्ञात नसला तरी, ते साधारणपणे दुसऱ्या ते तिसऱ्या शतकात होऊन गेले असावेत, असे मानले जाते.

नागार्जुन यांचे तत्त्वज्ञान:

 * नागार्जुन हे 'माध्यमिक' किंवा 'शून्यवाद' या बौद्ध तत्त्वज्ञानाच्या शाळेचे संस्थापक होते.

 * त्यांनी 'शून्यता' या संकल्पनेवर जोर दिला, ज्याचा अर्थ सर्व घटना आणि गोष्टींमध्ये स्वतःचे कोणतेही सार नसते.

 * त्यांनी 'प्रतीत्यसमुत्पाद' (सापेक्ष उत्पत्ती) या बौद्ध शिकवणीचा प्रसार केला, जी सर्व घटना एकमेकांवर अवलंबून असतात, असे सांगते.

 * त्यांच्या 'मूलमध्यमककारिका' या ग्रंथात शून्यवाद आणि प्रतीत्यसमुत्पाद या संकल्पनांचे विस्तृत विश्लेषण केले आहे.

नागार्जुन यांचे विज्ञान आणि रसायनशास्त्र:

 * नागार्जुन हे रसायनशास्त्रातील त्यांच्या कामासाठी ओळखले जातात. त्यांनी रसायनांवर अनेक ग्रंथ लिहिले, ज्यात 'रसरत्नाकर' आणि 'कक्षपुततंत्र' यांचा समावेश आहे.

 * त्यांनी धातू आणि खनिजांवर प्रयोग केले आणि त्यांनी पारा आणि इतर रसायनांचा वापर करून औषधे तयार केली.

 * असे मानले जाते की, त्यांनी 'रसविद्या' नावाच्या प्राचीन भारतीय रसायनशास्त्राच्या शाखेच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.

नागार्जुन यांचे महत्त्व:

 * नागार्जुन हे बौद्ध तत्त्वज्ञानातील एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्त्व आहेत आणि त्यांच्या शिकवणींचा बौद्ध विचारांवर मोठा प्रभाव आहे.

 * त्यांचे विज्ञान आणि रसायनशास्त्रातील कार्य देखील महत्त्वाचे आहे आणि त्यांनी प्राचीन भारतीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासात योगदान दिले.

 * नागार्जुन यांना 'दुसरे बुद्ध' म्हणूनही ओळखले जाते.

नागार्जुन यांचे काही प्रसिद्ध ग्रंथ:

 * मूलमध्यमककारिका

 * विग्रहव्यावर्तनी

 * शून्यतासप्तति

 * युक्तिषष्टिका

 * व्यवहारसिद्धि

 * रसरत्नाकर

 * कक्षपुततंत्र